Dozymetria ma okazję przedstawić wam kolejny licznik scyntylacyjny, który jak się domyślam jest głównym konkurentem Radex OBSIDIAN. Urządzenie posiadam z dystrybucji Europejskiej RadiaCode.com, wysyłka następuje szybko i sprawnie, nie miałem problemów podczas odprawy celnej.
Dozymetr testowany był od sierpnia, przeszedł więc bardzo dokładne testy również w terenie, warto też wspomnieć, że RadiaCode nadal jest aktualizowany, a jego funkcjonalność rozbudowywana.
Dostępna jest również wersja RadiaCode 103 o wyższej rozdzielczości widma 8,2% FWHM, test nowej wersji niebawem!
Zestaw producenta zawiera:
- Kartonowe pudełko wyłożone gąbką
- Dozymetr RadiaCode 102
- Kabel USB typu C
- Kartę z kodem QR
Zestaw standardowy, dość minimalistyczny, niestety brakuje etui, które było dostępne w zestawie z wersją 101 i obecnie jest jedynie dostępne jako dodatkowe płatne akcesorium, trochę szkoda, ale ogólnie brak większych zastrzeżeń.
Obudowa wykonana z tworzywa sztucznego całkiem dobrej jakości, spasowanie jest poprawne, a dozymetr nie trzeszczy podczas mocniejszego nacisku obudowy, wydaje się być także odporne na upadki. Samo urządzenie jest bardzo małe i lekkie, jego wymiary to 124x35x18 przy ciężkości 67g, dlatego też idealnie mieści się w kieszeni, przyjemnie także użytkuje w terenie, ale należy pamiętać, że dozymetr nie jest idealnie szczelny i nie posiada także uszczelki na złączu USB. Obsługa jest dość wygodna i szybko wchodzi w nawyk, a skok klawiszy przyjemny.
Zastosowany wyświetlacz w RadiaCode 102 to monochromatyczny energooszczędny LCD o rozdzielczości 128×48 pikseli wykonany w technologii FSTN, uznaje to za zdecydowany atut ze względu na energooszczędność i idealną widoczność w każdych warunkach, słoneczny dzień nie jest problemem, a podczas pomiarów w nocy można uaktywnić podświetlenia LCD.
Testowane urządzenie wyposażono w wbudowany akumulator o pojemności 1000 mAh, który wystarczy do 200h nieprzerwanej pracy, proces ładowania, które odbywa się przez port USB typu C trwa około 2h i tutaj możemy wykorzystać jakąkolwiek ładowarkę, laptopa czy powerbank, gdyż parametry ładowania dostosowywane są przez dozymetr i nie przekraczają 5V przy natężeniu 0.5A, bardzo wygodne rozwiązanie, które sprawdzi się także podczas podróży. Podczas korzystania z RadiaCode stan naładowania akumulatora wyświetlany jest nieprzerwanie na wyświetlaczu w postaci ikonki baterii.
W RadiaCode zastosowano licznik scyntylacyjny CsI (Tl), kryształ posiada wymiary 10x10x10 mm, więc jest mały, ale bardzo czuły, samo tło naturalne w Warszawie w zależności od miejsca wynosi około 6-8 CPS, co jest zdecydowanie dobrym wynikiem, zakres mierzonych energii zaczynający się od 20 keV kończąc na 3 MeV również pozostawia pozytywne wrażenie, bez problemu wykryjemy niskoenergetyczne kwanty gamma takie jak Ameryk-241 w większości 59 keV, ale także i częściowo rozpady beta, co może być uznane za atut, ale także wadę. Zakres pomiarowy również bez zastrzeżeń, zmierzymy tło naturalne od 0.01 μSv/h aż po wysokie wartości skażeń 1000 μSv/h.
Trzeba także wspomnieć, że rozdzielczość widma gamma poprawia się co nową wersję RadiaCode
RadiaCode 101 – rozdzielczość widma 11.9% FWHM
RadiaCode 102 – rozdzielczość widma 9.5% FWHM
RadiaCode 103 – rozdzielczość widma 8.2% FWHM
Główny ekran dozymetru podczas pomiaru wyświetla:
- Godzinę
- Temperaturę otoczenia
- Status aktywności akustycznej sygnalizacji przyjętych cząstek radioaktywnych
- Status blokady ekranu
- Stan naładowania baterii
- Moc dawki w wybranych jednostkach (standardowo μSv/h lub CPS)
- Graficzny wskaźnik mocy dawki
Dostępne opcję pracy dozymetru:
- Monitor – główny ekran pomiarowy opisany wyżej
- Dose – wyświetlanie dawki przyjętej w wybranej jednostce, standardowo μSv
- Search – Opcja do poszukiwania skażeń w terenie, wyświetla graficzny histogram i standardowo pomiar w surowych jednostkach CPS o wysokiej dynamice
- Spectrum – Wyświetla liniowy lub logarytmiczny podgląd spektrum zebranego podczas pomiaru
Ustawienia dozymetru:
- Display units – możemy ustawić jednostki pomiarowe Sv/h, mR/h, CPS i CPM dla funkcji monitor
- Measurement Units – ustawienia jednostek pomiarowych dla mocy dawki i dawki przyjętej (Sv/h, mR/h) i count rate (CPS lub CPM).
- Dose Rate – Ustawienia alarmu poziomu pierwszego i drugiego dla mocy dawki
- Dose – Ustawienia alarmu poziomu pierwszego i drugiego dla dawki przyjętej
- Screen – Ustawienia aktywacji podświetlania, czasu podświetlania i poziomu jasności i aktywacji automatycznego obrotu wyświetlanych wartości
- Signals – ustawienia dźwięków dozymetru:
- Sounds – Aktywacja lub dezaktywacja dźwięku, która działa całkowicie ignorując następne ustawienia.
- Vibro – altywacja, dezaktywacja wibracji dozymetru podczas alarmów
- Light – włącz lub wyłącz podświetlanie
- Clicks – aktywacja lub dezaktywacja akustycznej sygnalizacji przyjętych cząstek radioaktywnych, można również korzystać ze skrótu na ekranie głównym przytrzymując przycisk dolny
- Connection – akustyczna sygnalizacja połączenia dozymetru z bluetooth
- Power – sygnalizacja włączenia i wyłączenia dozymetru
- Buttons – Wibracja i dźwięk przycisków
- Alarms – Ustawienia reakcja alarmów
RadiaCode 102 posiada możliwość łączności ze smartfonem poprzez blutetooth, bądź przewód USB z komputerem, spójrzmy najpierw na aplikację dostępną na naszego smartfona
RadiaCode
Aplikacja jest w moim rankingu jest najlepszą z jaką do tej pory miałem okazję korzystać, mnogość jej możliwości i opcji jest tak pokaźna, że nie będę w stanie omówić jej w pełni, ale warto wspomnieć o jej najważniejszych możliwościach:
- Dostęp do wszystkich opcji konfiguracyjnych dozymetru, korzystając z aplikacji możemy w szybki i prosty sposób ustawić dozymetr
- Wyświetlanie informacji wraz z histogramem o obecnej mocy dawki gamma i dawce przyjętej
- Stan naładowania baterii dozymetru w procentach, temperatura, moc sygnału itp
- Szybkie przejście do opcji poszukiwania, pomaga w błyskawicznej lokalizacji źródła promieniowania
- Podgląd spektrum wraz z dokładną wartością energii przyjętych kwantów, poza tym aplikacja posiada wbudowaną bazę danych izotopów promieniotwórczych
- Możliwość aktywacji spektrogramu, pierwsza aplikacja, która posiada taką opcję
- Logowanie wartości promieniowania na mapie w bardzo czytelny sposób
- Aktualizacja oprogramowanie przez Bluetooth
Widmo jakie oferuje RadiaCode 102 dla poszczególnych izotopów promieniotwórczych widoczne jest w galerii powyżej, według mnie w pełni wystarczająca do detekcji większości izotopów promieniotwórczych, zaobserwować możemy też szybką reakcję podczas rysowania na mapie gdy znalazłem się w tunelu, zrzuty ekranu pochodzą z aplikacji na system Android.
Aplikacja na PC jest w dużej mierze tym co oferuję aplikacja, nie posiada oczywiście mapowania, ale za to część bardziej zaawansowanych opcji, a aktualizacja oprogramowania jest szybsza niż przez łącze BT, podsumowując obie aplikacje są niesamowicie dopracowane i wciąż rozwijane.
Zajmijmy się teraz pomiarem mocy dawki gamma, czyli tym do czego urządzenie zostało stworzone, nie zabrakło tutaj kompensacji energetycznej, dlatego też wynik wyświetlany w jednostkach μSv/h, bądź mR/h nie jest w odniesieniu o CPS/CPM jak w typowych licznikach GM, a brana pod uwagę jest energia kwantów, stąd też wynik może być znacznie niższy, bądź wyższy niż w typowym Polaronie czy Terra, ale jest zdecydowanie bardziej miarodajny. Umiejscowienie licznika scyntylacyjnego jest oznaczone koniczynką na obudowie, scyntylator na pierwszy rzut oka wydaje się malutki, ale nie wpływa to na jego wysoką czułość, która w porównaniu ze zwykłymi Geigerami potrafi być dziesięciokrotnie wyższa, a w niektórych przypadkach nawet stukrotnie, wpływa to na niesamowicie wysoką dynamikę pomiaru, korzystanie z urządzenia to czysta przyjemność.
W pierwszej kolejności sprawdźmy jak wypada czułość RadiaCode względem innych liczników opartych o scyntylator, oczywiście do testów wykorzystano surowe jednostki CPS.
- Obsidian (P) – Pomiary mierzone od górnej strony obudowy i okna pomiarowego
- SRP-68-01 (B) – Pomiary po zdjęciu gumowego kołpaka ochronnego z sondy
Co pierwsze wynika z testów to wysoka czułość i dynamika pomiaru, ale także niesamowita reakcja na Am-241 czyli niskoenergetyczny emiter kwantów gamma, mały RadiaCode 102 jest w stanie bez problemu konkurować z SRP-68, co prawda przegrywa z surowych jednostkach CPS ze względu na duży kryształ zamontowany w sondzie SRP, ale oba reagują na podobną odległość od źródła promieniowania, ale już bez problemu deklasuje czułością BG S-1, PM1401, kwestia z Radex Obsidian nie jest w pełni rozstrzygnięta, wyniki często są dość podobne, czasem na korzyść Radexa lub RadiaCode. Podsumowując dynamika i czułość jest na bardzo wysokim poziomie.
Sprawdźmy również jak RadiaCode 102 radzi sobie podczas oceny poziomu promieniowania mocy dawki gamma w odniesieniu do jednostek μSv/h przy innych miernikach scyntylacyjnych.
Wyniki są nad wyraz dokładne, świetnie działa kompensacja energetyczna, a moc dawki jest rzeczywistą jaką otrzymujemy, jedynie jako minus względem precyzji możemy uznać detekcję cząstek beta, ale również jako atut pod względem wysokiej czułości. Kolejnym miłym zaskoczeniem. co było widoczne w poprzedniej tabelce jest czułość na niskoenergetyczne kwanty gamma.
Podsumowując, RadiaCode 102 mimo małych wymiarów kompletnie deklasuje typowe liczniki Geigera, dynamika pomiaru, reakcja na skażenia i precyzja przemawia za zakupem tego urządzenia, dodajmy do tego jedną z najlepiej napisanych aplikacji na telefon, długi czas pracy na baterii i łatwe aktualizacje, a uzyskamy praktyczne idealny licznik scyntylacyjny, które obecnie u mnie często jest podstawowym urządzeniem pomiarowym.
Plusy:
- Wysoka dynamika pomiaru
- Szeroki zakres mierzonych energii
- Możliwość łączności z PC przez usb lub bluetooth ze smartfonem
- Przyjemna akustyczna sygnalizacja przyjętych kwantów gamma, którą również łatwo można wyłączyć skrótem klawiszowym
- Świetna aplikacja na PC i smartfona
- Użyteczne spektrum pozwalające na detekcję większości izotopów emitujących kwanty gamma
- Funkcja dawkomierza
- Surowe jednostki CPM i CPS
- Długi czas pracy na jednym ładowaniu
- Możliwość ładowania przez powerbank, laptopa przy użyciu usb typu C
- Kompaktowe wymiary
- Błyskawiczna i efektowna reakcja na Am-241
Minusy:
- Detekcja rozpadów beta dla niektórych może być problemem
- Brak wodoszczelności
- Brak automatycznej detekcji izotopu (ale jest wgrana baza danych izotopów, która ułatwia detekcję)