Dozymetr Soeks Quantum v1.20

Recenzja Soeks Quantum miała miejsce w 2019 roku, jednak jak każdy zauważył sposób wykonywania testów uległ zmianie, stał się bardziej dokładny, stąd też postanowiłem stworzyć odświeżoną wersję receznji.

Urządzenie w Polskiej dystrybucji na stronie SRtech obecnie dostępne jest w cenie 1600zł, jednak w chwili obecnej została przygotowana promocja i istnieje możliwość nabycia go w niższej cenie, stąd też to idealna okazja by nabyć własny egzemplarz.

Klikając w baner po prawe stronie, możecie skorzystać z promocji i nabyć urządzenie aż 30% taniej, pamiętajcie tylko by wpisać kod rabatowy!

Zestaw jaki otrzymujemy przy zakupie Soeksa obejmuje:

• Kartonowe pudełko
• Dwa akumulatorki GP R3 o pojemności 950mAh
• ładowarkę
• Kabel mini USB
• Instrukcję obsługi

Zestaw bez żadnych zastrzeżeń, brakować może jedynie etui i niestety brak nawet możliwości zakupu takowego.

Dozymetr posiada kompaktowe wymiary, mieści się bez problemu w każdej kieszeni, tworzywo sztuczne z którego wykonano korpus dozymetru jest dobrej jakości, a samo spasowanie poszczególnych elementów jest bez zastrzeżeń, niestety jednak zabrakło tutaj dodatkowych uszczelnień, wilgoć, pył i kurz może dostać się do wnętrza bez żadnych problemów, stąd też podczas „brudnych” pomiarów zalecam używać woreczka strunowego. Przyciski do kontroli urządzenia wciska się z odpowiednim oporem i wyczuciem skoku.

Wyświetlacz jaki zamontowano w Quantum został wykonany w technologii TFT, jego rozdzielczość wynosi 128×160 pikseli, jest również kolorowy, takie rozwiązanie ma swoje zalety, takie jak możliwość zmieszczenia dużej ilości informacji na ekranie, niestety kosztem dużego poboru energii i słabej widoczności w słoneczny dzień, na szczęście kontrola intensywności podświetlania wyświetlacza częściowo niweluje tą przypadłość, jednak nie całkowicie.

Zasilanie odbywa się poprzez dwa akumulatorki R3 o pojemności 950mh, które również bez problemu można ładować podłączając dozymetr do portu mini USB, a sposobów ładowania jest kilka – możemy skorzystać do dołączonej ładowarki, użyć portu USB komputer, czy laptopa, a nawet użyć powerbanka. Czas pracy na w pełni naładowanych bateriach zależny jest o poziomu mierzonego poziomu promieniowania, mocy podświetlania wyświetlacza, czy akustycznej sygnalizacji i wynosi od 10h do nawet 700h, zakres akceptowalnego napięcia wynosi od 1,9V do 3V. Spoglądając na opcje zasilania, mamy do wyboru konfigurowalny czas wygaszacza ekranu, bądź całkowitego wyłączenia dozymetru, jeśli jednak w obu opcjach ustawimy wartość 0, dozymetr nie wygasi się przez tyle czasu na ile wystarczy mu zasilania, a wyłączy dopiero gdy sami o tym zadecydujemy.

Soeks Quantum został wyposażony dwa liczniki GM typu SBM-20 współczesnej produkcji, które zostały zamontowane po obu stronach dozymetru, daje to bardzo ciekawy rezultat dla charakterystyki kołowej, urządzenie posiada szerszy kąt wykrywania skażeń promieniotwórczy niż typowe dozymetry wyposażone w jedynie w jeden licznik GM. Spoglądając na wyświetlacz podczas pomiaru warto zwracać uwagę na intensywność migania kulki z prawej, bądź lewej strony, wskazuje ona dokładnie, który licznik GM rejestruje rozpad promieniotwórczy i ułatwia lokalizację skażenia. spoglądając na boki urządzenia, zauważymy wycięcia, za nimi kryją się liczniki GM, co prawda można mieć wrażenie, że są to jedyne punkty czułości przyrządu, jednak plastik od spodu także „wpuszcza” bez problemu nawet rozpady beta.

Pomiar starego zegarka Westclox „Magic Touch” zawierającego farbę radową

Zakres pomiarowy bez zastrzeżeń, dokonamy pomiaru od 0.01 μSv/h aż po 1000 μSv/h, czyli bez problemu możemy zmierzyć tło naturalne, czy znacznie wyższe wartości, nawet odwiedzając Czarnobylską strefę zamkniętą. Niestety w dozymetrze zabrakło zdejmowalnego filtra wyrównującego charakterystykę energetyczną, stąd też ustalenie mocy dawki gamma jest utrudnione, a wynik podawany na wyświetlaczu jest składową kwantów gamma i rozpadów beta. Każdy cykl pomiarowy trwa dziesięć sekund, więc czas odświeżania wyniku wynosi właśnie dokładnie tą wartość, proces pomiaru, czy jego algorytm został ciekawie zaprojektowany, wynik i jego czas ustalania zależny jest od mocy mierzonego źródła promieniowania, dla mniej aktywnych próbek czas uśredniania jest wydłużony, dzięki temu zyskuje na precyzji, natomiast przy wyższych uzyskujemy znacznie szybciej realny poziom skażenia, pamiętajmy także, że algorytm ten przy nagłym skoku promieniowania kasuje wcześniej zapisane dane pomiarowe by szybko podać nam aktualny poziom promieniowania, dla wzrostu promieniowania został zaprogramowany na reset przy nagłym trzykrotnym skoku względem wyświetlanej wartości, a dla spadku dziesięciokrotnym.

Obok zmierzonej wartości promieniowania wyświetlane są następujące symbole:

• Czerwona strzała skierowana w górę pojawia się gdy poziom promieniowania jest o 30% wyższy od obecnej średniej
• Zielona strzałka skierowana w dół gdy poziom promieniowania w cyklu pomiarowym jest niższa o 30% od obecnej średniej
• Dwie czerwone strzałki skierowane w górę pojawiają się gdy poziom promieniowania znacznie wzrósł względem obecnej średniej
• Dwie strzałki skierowane w dół gdy poziom promieniowania znacznie zmalał względem obecnej średniej

Soeks Quantum posiada także świetnie zaprojektowany dawkomierz, który mierzy dawkę przyjętą w μSv, bądź mR, przy czym odlicza dokładny czas ekspozycji, wynik przyjętej dawki nie kasuje się nawet po wyjęciu baterii i podczas jego podglądu widoczna jest także obecny pomiar promieniowania.

Ustawienia dozymetru pozwalają wybrać jednostki pomiarowe, standardowo ustawione są Sieverty, które może zmienić na Rentgeny, bądź jednostki surowe CPM (counts per minute), ustawić próg tła, który również ma wpływa na histogram widoczny podczas pomiaru i aktywację alarmu podczas jego przekroczenia, jak i limit przyjętej dawki po którym także uaktywni się alarm.

Ustawienia dźwięku pozwalają włączyć, bądź wyłączyć sygnalizację akustyczną przyjętych cząstek radioaktywnych, ustawić poziom głośności w skali od 1 do 5, a nawet wybrać ton dźwięku wedle naszych preferencji, prócz tego możemy wyciszyć dźwięk przycisków lub wyłączyć sygnał alarmu progowego.

Przydatną opcją jest również skrót blokady klawiatury, wystarczy jednocześnie wcisnąć lewy i prawy przycisk funkcyjny, by na wyświetlaczu dozymetru ukazała się ikona kłódki, przydatne gdy nie chcemy przez przypadek czegoś przestawić gdy urządzenie jest w kieszeni.

Quantum prócz tego zapisuje w pamięci dane pomiarowe, które możemy także przeglądać wybierając opcję w menu dozymetru, a następnie zapisać na komputerze, wystarczy pobrać darmową aplikację SOEKS Device Manager i połączyć urządzenie przez kabel USb dołączony do zestawu.

Sama aplikacja pozwala na:

• Dokonanie kalibracji dozymetru, opcja ta zalecana jest tylko dla zaawansowanych użytkowników i tylko jeśli zajdzie taka potrzeba, gdyż fabryczne ustawienia dopasowano pod dwa liczniki SBM-20
• Dokonać darmowej aktualizacji oprogramowania dozymetru
• Przeglądać zapisane dane pomiarowe
• Zapisywać dane pomiarowe do pliku CSV

Wracając do opcji Historia, dostępnym w menu Soeksa, które pozwala nam przeglądać zapisane dane pomiarowe w urządzeniu w postaci histogramu w którym zaznaczono kolorowo poziomy promieniowania. Po histogramie wraz z datami możemy nawigować korzystając z przycisków dozymetru, opcję zapisu danych mamy tylko dwie, czyli możliwość zapisu całego procesu pomiaru (co każde dziesięć sekund), wtedy wówczas pamięci wystarczy na 24h, bądź tylko podczas wzrostu promieniowania ponad tło.

Wykonałem test mierząc źródła promieniowania kładąc dozymetr środkiem do mierzonego obiektu, a także kładąc go względem okienka w postaci wycięć w obudowie. W teście wziął także udział Radex RD1706, który posiada także dwa liczniki GM.

W przypadku ustawienia dozymetru względem wycięć, odległość do drugiego licznika GM znacznie wzrosła, jednak testowe źródła promieniowania jakimi dysponuje są dość małe, stąd też często celując w okienko, przy czym zwiększając odległość drugiego licznika GM, wynik jednak był wyższy, gdyż kwanty gamma i strumień cząstek beta przecinał bezpośrednio oba liczniki, kładąc spodem często oba elementy pomiarowe nie pokrywały źródła kontrolnego. Warto jednak zwrócić uwagę na dość podobne wyniki Soeksa Quantum w obu ustawieniach, wskazuje to, że konstrukcja posiada bardzo dobrą charakterystykę kołową, która ułatwia wykrywanie skażeń, Radex RD1706 również pozostaje bardzo dobrym urządzeniem pomiarowym, jednak małe wycięcia, większe rozstawienie liczników GM i bardziej oddalone od obudowy, przekładają się na niższe wskazania.

Wykonałem także test wskazań wybierające inne urządzenia dokonujące pomiarów kwantów gamma i rozpadów beta w μSv/h. Radex RD1706 również posiada dwa liczniki GM tego samego typu, reszta urządzeń poza EcoLifePro-1 posiada jeden licznik GM SBM-20, bądź SBM-20-1.

Ze względu na fakt posiadania źródeł promieniowania dość małych rozmiarów, wyniki Quantuma i RD1706 są niższe, niż w przypadku urządzeń opartych o jeden licznik GM, a to ze względu na mniejsze pokrycie powierzchni pomiarowej, jest to normalne zjawisko, gdyż w przypadku użycia dwóch elementów pomiarowych, wyciągana jest średnia obu.

Podsumowując, Soeks Quantum jest bardzo udanym dozymetrem, posiada całkiem szeroki zakres pomiarowy, bardzo dobrą czułość, ciekawą charakterystykę kołową dla pomiarów, która ułatwia pracę, prócz tego pamięc wewnętrzną z zapisem danych, pozwala także na aktualizację przez kabel usb, czy proste ładowanie baterii, a sama aplikacja wyposażona została w funkcję kalibracji, minusem może być dość krótki czas pracy na baterii, gdy korzystamy z podświetlania i dźwięku, do tego dochodzi brak filtra gamma i uszczelnień.

Plusy:

• Funkcja dawkomierza
• Na życzenie bezproblemowe płatne wzorcowanie w CLOR
• Surowe jednostki CPM
• Dwa liczniki GM typu SBM-20-1 współczesnej produkcji
• Dostępny w polskiej dystrybucji z gwarancją
• Zapis danych pomiarowych
• Komunikacja z komputerem
• Algorytm uśredniający reagujący na spadek i wzrost poziomu promieniowania
• Całkiem dobry zakres pomiarowy
• Konfigurowalny alarm
• Możliwość aktualizacji i kalibracji poprzez darmową aplikację Soeks Device Manager
• Przydatny algorytm słupkowy
• Trzy tony przyjętych cząstek radioaktywnych i pięć poziomów głośności

Minusy:

• Brak filtra gamma
• Brak uszczelnień
• Czas pracy na bateriach mógłby być dłuższy
• Brak możliwości zakupu etui
• Czytelność wskazań w pełnym słońcu nie jest idealna