Raysid FWHM 8.5% Spectroscopic Radiation Detector

Widząc po raz pierwszy Raysida, zastanawiałem się czy jest możliwe stworzenie w atrakcyjnej cenie użytecznego sprzętu zbierającego czytelne widmo gamma. W tej recenzji przekonacie się jak urządzenie sprawdza się w roli detektora promieniowania i analizatora spektrum gamma.

Raysida można nabyć w bardzo atrakcyjnej cenie bezpośrednio u producenta Raysid.com

Co ciekawe, jest to produkt Polski, tak więc po zakupie w ciągu dwóch dni od nadania paczki możemy cieszyć się Raysidem.

Testowana wersja jest modelem z najwyższą rozdzielczością widma gamma FWHM poniżej 8.5% dla 662 keV

Zestaw producenta obejmuje:

• Zapinane pudełko
• Kabel micro USB
• Tyczkę teleskopową
• Nakładkę na raysid (do montowania tyczki teleskopowej)
• Zapinane małe etui z możliwością zapięcia na pasku
• Podstawowe informację na kartce

Zestaw wywarł na mnie zaskakująco pozytywne wrażenie, obejmuje wszystko co być powinno, więc szczerze można uznać go za atut.

Raysid jest bardzo mały i całkiem lekki, jego wymiary to 57mm x 35mm x 16mm przy wadze 65g. Tworzywo sztuczne z którego został wykonany robi trwałe wrażenie, nie skrzypi, nie ugina się nawet pod dużym naciskiem i jest twarde, zdaje się być dość odporne na uszkodzenia mechaniczne, jednak nie polecam trzymać urządzenia w kieszeni razem z kluczami. Złącze microUSB i głośnik nie posiada dodatkowych uszczelnień, ale myślę, że w tak małym urządzeniu byłoby to zbędne, łatwo można spakować go w woreczek strunowy. Podsumowując, wykonanie jest bardzo dobre.

Sterowanie spektrometrem odbywa się poprzez jeden przycisk, obok niego znajduje się dioda pod maskownicą w kształcie dobrze znanej nam koniczynki, dioda ta błyska podczas rejestracji kwantów gamma, oczywiście można ją również wyłączyć. Raysid podczas pracy wydaje również akustyczną sygnalizację według wybranej przez nas rozdzielczości (1:1/1:5/1:10/1:20/1:50/1:100), ze względu na wysoki bieg własny Raysida korzystam zazwyczaj z 1:10 lub 1:20 (urządzenie wydaje dźwięk co dziesiąty lub dwudziesty zarejestrowany kwant gamma), poza tym nie zabrakło możliwości aktywacji wibracyjnego alarmu, wyczuwalnego gdy urządzenie nosimy w kieszeni.

Do korzystania z Raysida wymagany jest tablet lub telefon na systemie Android, następnie należy połączyć się przez bluetooth, sam zasięg BT nie jest idealny, należy zbytnio nie oddalać Raysida od telefonu/tabletu, jednak stabilność połączenia jest świetna i rzadko kiedy gubi połączenie, a jeśli już to następuje od razu automatycznie łączy się na nowo i wczytuje zaległe zebrane dane.

Wbudowany akumulator o pojemności 800mAh pozwala na ciągłą pracę urządzenia przez 10 dni, mam wrażenie, że czas ten można również jeszcze wydłużyć, jeśli wyłączymy dodatkowe opcję akustyczno-wizualne i jest to wręcz wzorowy wynik, a tym bardziej, że sposób ładowania Raysida jest prosty, wystarczy klasyczny kabel microUSB i ładowarka, bądź powerbank, czas do pełnego naładowania wynosi około 5h. Procentowy poziom naładowania akumulatora wyświetlany jest w prawym górnym rogu aplikacji. Niestety dostęp do akumulatora nie jest ułatwiony i w razie wymiany na nowy trzeba rozbierać urządzenie lub wysłać do producenta.

Spektrometr posiada kryształ 5cm³ CsI/Tl przystosowany do detekcji kwantów gamma w zakresie 25keV-3MeV, a dla widma gamma 25keV-1MeV, gdzie spodziewana jest aktualizacja rozszerzająca ten zakres. Bieg własny Raysida wynosi około 20 CPS, zważywszy na miniaturowe wymiary jest to bardzo dobry wynik, dla porównania w Radex Obsidian jest to około 8 CPS. Warto przypomnieć, że liczniki scyntylacyjne są często nawet stukrotnie czulsze niż typowe dozymetry wykorzystujące Licznik GM, stąd też reakcja nawet na lekko aktywne obiekty mieszczące się w zakresie mierzonych energii dają o sobie znać wręcz natychmiastowo.

Zakres pomiarowy w zakresie od 0,01 do 200 μSv/h i 1 do 25000 cps również nie zawodzi, bez problemu możemy dokonywać pomiaru tła naturalnego po znacznie wyższe skażenia izotopami gamma promieniotwórczymi.

Skupmy się w pierwszej kolejności na czułości Raysida w porównaniu z innymi licznikami scyntylacyjnymi. Porównane zostały wyniki pomiaru mocy dawki gamma w jednostkach μSv/h lub μR/h, oczywiście nie zabrakło tutaj kompensacji energetycznej, gdzie w typowym okienkowym liczniku GM Am241 notuje absurdalnie wysokie wyniki ze względu na brak kompensacji energetycznej, a przelicznika CPS na μSv/h uwzględniając jeden izotop promieniotwórczy.

Raysid notuje świetne wyniki, podobne do tych z Obsidiana, ale tylko jeśli dokonujemy pomiaru od góry (względem loga Radex).

W przypadku CPS wzięło udział mniej urządzeń, niestety nie każdy przyrząd daje możliwość pomiaru w surowych jednostkach.

Na wstępie dodam, że Exploranium GR-110 posiada ogromny kryształ, jego bieg własny wynosi około 100 CPS, tak więc jego zazwyczaj przodujące wyniki nie są zaskakujące, jednak w tym przypadku zaskakujący jest wynik Raysida, który notuje świetne wyniki, ten malutki kryształ jest niesamowicie czuły.

Pora przejść do najważniejszego, czyli widma gamma. Aplikacja automatycznie analizuje zebrane dane z maksymalnie 1800 kanałów, należy jednak przed przystąpieniem do spektrum zapisać tło promieniowania gamma, najlepiej po zebraniu co najmniej 10.000 pików, następnie możemy przystąpić do zbierania danych, nawet jeśli nie posiadamy ołowianego domku.

Jak widać ilość izotopów zapisanych w bazie danych jest całkiem pokaźna, bez problemu wykryłem Tor-232 z medalionów energii skalarnej czy siatek żarowych, Uran-238 ze starych wyrobów ceramicznych, Cez-137 z suszonych grzybów, Rad-226 ze starej tarczy zegara, czy Ameryk-241 z izotopowej czujki dymu, niżej prezentuje zdjęcia badanych źródeł promieniowania wraz z widocznym widmem gamma, piękne prawda? Widmo gamma bez problemu także można eksportować do pliku CSV.

Wróćmy do samej aplikacji, która posiada szereg ciekawych opcji i wciąż jest aktualizowana.

Tryb „SRCH” służy do poszukiwania źródeł promieniowania, wynik podawany jest w jednostkach μSv/h bądź μR/h i surowych CPS lub CPM przy krótkim czasie uśredniania, tak by skok na nagłe zmiany promieniowania był bez problemu widoczny, sprawę ułatwia również histogram w którym można uwzględnić tło naturalne. Dodam również, że u góry wyświetlana jest dawka przyjęta w μSv.

Znaczniki na mapach, jedna z ciekawszych opcji, poza tym świetnie działająca, wykorzystuje GPS telefonu, pozwala uaktywnić tryb rysowania 24/7, czyli nawet w momencie wygaszenia ekranu smartfona, bardzo brakowało mi tej opcji w aplikacji Radex Obsidian, tutaj na szczęście nie zapomniano o wygodzie użytkowania. Przykładowe znaczniki na mapie prezentuje poniżej

Kolejną ciekawą opcją jest zapisywanie alarmowych wartości pomiarowych „Overload Alarm” w momencie gdy skok wskazań będzie znaczny, zapisane zostaną szczegółowe dane wraz z lokalizacją miejsca by bez problemu móc przy następnej okazji zbadać alarmowy punkt.

Aplikacja także pozwala aktualizować oprogramowanie naszego Raysida poprzez bluetooth, sama operacja jest prosta i szybka, a do tego bardzo wygodna, nie potrzebujemy przewodu usb i komputera z systemem windows.

Podsumowując, cena może złudnie sugerować, że jest to zwykła miernik scyntylacyjny pozbawiony czytelnego widma gamma, jednak po kilku minutach testu wrażenie to znika, jest to w pełni profesjonalny spektrometryczny detektor promieniowania gamma, zdecydowanie wart swojej ceny i w tym wypadku nie dziwi mnie świetna jego sprzedaż, dlatego podczas zakupu często trzeba uzbroić się w cierpliwość i czekać w kolejce na nowe dostawy. Nie musimy przy zakupie martwić się o dodatkowe opłaty celne, gdyż jest to produkt Made in Poland.

Plusy:

• Wysoka czułość i bieg własny
• Świetna, przemyślana i rozbudowana aplikacja
• Bardzo długi czas pracy na jednym ładowaniu
• Dobra łączność bluetooth
• Proste bezprzewodowe aktualizacje oprogramowania
• Niska cena
• Świetny zestaw producenta
• Wysoka konfigurowalność
• Zbiera niesamowicie czytelne widmo gamma
• Możliwość odejmowania tła widma gamma
• Automatyczna analiza widma gamma
• Znaczniki na mapie via gps
• Solidna obudowa
• Wygodna i użyteczna tyczka w zestawie
• Dawkomierz i konfigurowalny alarm
• Sygnalizacja akustyczna, wizualna i wibracyjna

Minusy

• Wymiana akumulatora w przyszłości może być kłopotliwa
• Brak oznaczenia umiejscowienia kryształu scyntylacyjnego w obudowie
• Brak aplikacji na system iOS (w przyszłości powinna się ukazać)

Film ukazujący pracę spektrometru

Dozymetr Radiometr RadiaScan 701A fw v4.20

RadiaScan 701 przeszedł w ciągu roku kilka aktualizacji, postanowiłem więc raz jeszcze przyjrzeć się tej konstrukcji i dokładniej ją opisać.

Dozymetr najłatwiej nabyć bezpośrednio u producenta RadiaScan

Zestaw producenta obejmuje:

• Kartonowe pudełko
• Baterie
• Dobrej jakości etui na rzep
• Karta gwarancyjna
• Dozymetr RadiaScan z folią na wyświetlaczu (polecam zostawić, dobrze przylega)
• Kabel mini USB
• Ładowarkę 5V

Zestaw zaskakująco bogaty, zasługuje na same pozytywy, generalnie niczego tutaj nie zabrakło, jedyne co przyszło mi do głowy, to szczelne woreczki, ale je można łatwo nabyć we własnym zakresie.

Przyjrzyjmy się budowie radiometru, plastik z którego został wykonany jest bardzo dobrej jakości, nie trzeszczy, nie ugina się, nie jest tandetny, niestety samo spasowanie elementów nie jest idealne, ale również nie odbiega znacząco od norm by uznać to za minus. Port mini USB posiada gumową uszczelkę, bardzo dobre rozwiązanie, niestety nie udało mi się jej zdjąć bez dodatkowych narzędzi, co może w niektórych przypadkach być wręcz kłopotliwe. Panel przedni posiada 6 przycisków do kontroli urządzenia, które są całkiem wygodne w użyciu, co prawdą chodzą dość ciężko, ale wykonanie ich jest staranne.

Zdecydowano się tutaj na użycie wyświetlacza OLED, czyli bardziej energooszczędnego niż TFT, bądź IPS, oczywiście monochromatyczny wyświetlacz byłby tutaj jeszcze znacznie oszczędny dla zużycia energii, ale zastosowanie graficznego ma też swoje atuty, dzięki temu na ekranie mamy znacznie więcej informacji, prócz tego idealne podświetlenie, niestety w słoneczny dzień jesteśmy zmuszeni ustawiać jasność na maksymalny poziom, zwiększając tym drenaż baterii, a widoczność wciąż nie staje się idealna.

Pomiar wkładek do butów z zawartością iztoru-232

Za zasilanie odpowiadają dwie baterie R3, w tym przypadku najlepiej użyć akumulatorków, korzystając z dwóch o pojemności 1000 mAh jesteśmy w stanie dokonywać pomiarów przez około 20-30h, nie jest to zbyt spektakularny wynik, ale to typowa bolączka dozymetrów opartych o tradycyjny kolorowy wyświetlacz, na szczęście RadiaScana możemy w każdej chwili podładować przez port mini usb, można nawet skorzystać z powerbanka, nie zabrakło także informacji o aktualnym stanie naładowania baterii.

RadiaScan 701 został przystosowany do ustalania mocy dawki gamma, ale i także wykrywania skażeń beta i alfa, wszystko dzięki zastosowaniu licznika GM Beta-1-1 typu Pancake, co prawda jego powierzchnia nie jest szczególnie duża, ale nadal dająca wiele możliwości i dobrą czułość. Ciekawym rozwiązaniem jest zdejmowalny filtr, możemy zamontować go na dwa sposoby, pierwszy zatrzymujący rozpady beta i gamma, drugi skupiający się na zablokowaniu cząstek alfa, zdejmując go całkowicie uzyskujemy pełną czułość.

Zakres pomiarowy zaczyna się od 0.01 μSv/h, a kończy dopiero na 10 mSv/h (10000 μSv/h), czyli bardzo szeroki, dający wiele możliwości, zważywszy na kompaktowe wymiary dozymetru, zmierzymy bez problemu tło naturalne jak i znacznie wyższe, groźne skażenia.

Tryby pomiarowe podzielono na:

γ Gamma: umożliwia ustalenie mocy dawki w jednostkach μSv/h bądź μR/h, wynik jest uśredniany, wyświetlany jest również możliwy statystyczny błąd wskazań, im dłuższy pomiar tym wynik stabilniejszy, posiada również przydatny algorytm resetujący wynik przy wyższym skoku promieniowania by szybko wskazać nowy, aktualny poziom ekspozycji na kwanty gamma. Można również ustalić alarm dla przyjętej dawki, bądź przekroczenia wskazań. Kolejna ciekawa opcja to możliwość ustalenia interwału do zapisu danych pomiarowych z dokładnością do sekundy. Podczas pomiaru, wciskając strzałkę w dół możemy przejść do informacji o dawce przyjętej, czyli funkcji dawkomierza.

β Beta: służy do ustalenia mocy strumienia cząstek beta w cm2/min, w tym wypadku najpierw należy obrócić filtr by na górnej jej część widniał symbol γ, następnie dokonujemy pomiar tła naturalnego lub mierzonego obiektu, po określonym czasie lub manualnym przerwaniu zbierania danych, należy filtr obrócić tak by na górnej jej części znajdowały się symbole strzałek, następnie dokonujemy kolejnego pomiaru. z dodatkowych opcji mamy możliwość ustalenia czasu zbierania rozpadów z uwzględnieniem błędu statystycznego (pomiar nie zakończy się wówczas po ustalonym czasie jeśli błąd statystyczny nie będzie niższy niż ten wybrany przez nas wcześniej) i próg alarmu.

α Alfa: Identyczna sytuacja jak wyżej, tyle, że ostateczny pomiar wykonujemy zdejmując całkowicie filtr.

Search: Ciekawa opcja pozwalająca efektywniej wyszukiwać skażonych powierzchni, bądź obiektów, do wyboru mamy surowe jednostki CPS (Click Per Second) lub Sv/h, prócz tego możemy samemu ustalić czas uśredniania wyniku w zakresie 4-60 sekund, im czas niższy tym szybsza reakcja na emitery promieniowania jonizującego, kosztem precyzji wskazań. Nie zabrakło także możliwości aktywacji interwału czasowego dla zapisu danych pomiarowych.

Detection: Tryb przystosowany do pomiaru skażeń powierzchni, żywności i innych przedmiotów w których istnieje ryzyko skażenia.

Poza tym z opcji mamy między innymi możliwość ustawienia kontrastu, czasu nieaktywności po którym wygasi się wyświetlacz, włączyć lub wyłączyć akustyczną/wizualną sygnalizację przyjętych rozpadów.

Nawigacja po menu jest wygoda i dość intuicyjna

RadiaScan 701A można aktualizować przez aplikację pobraną ze strony producenta, prócz tego aplikacja otwiera nam możliwość dodatkowych konfiguracji dozymetru, pozwala w prosty sposób synchronizować zegarek, ustawić moc błysków diody służącej do wizualnej sygnalizacji. Aplikacja również może czytać i zapisywać dane pomiarowe, wykonywać zrzuty ekranu.

Standardowo wykonałem testy porównujące wyniki pomiarów z innymi radiometrami, na pierwszy ogień poszło ustalanie mocy dawki gamma.

Filtr wykonuje swoje zadanie wzorowo, jak łatwo zauważyć wyniki RadiaScana 701A są bardzo podobne do tych z Radexa RD1008.

Sprawdźmy czy filtr dla rozpadów beta przy okazji ich nie tłumi, wykonując porównanie z założonym filtrem i kartką z bloku technicznego, wyniki powinny być porównywalne, gdyż jedna kartka w zupełności wystarczy by zatrzymać cząstki alfa

Ewidentnie można zauważyć, że filtr blokujący cząstki alfa, również w dużej części ogranicza czułość na rozpady beta, warto więc korzystać w tej sytuacji z kartki, zastosowany plastik jest po prostu zbyt gruby. Pomijając ten problem licznik GM Beta-1-1 to zdecydowany atut RadiaScana, jego czułość dla cząstek beta jest imponująca, zazwyczaj zysk względem typowych walcowych liczników GM jest spory. W tym miejscu również wspomnę o Soeks Quantum, który oczywiście uzyskuje niższe wyniki dla małych źródeł promieniowania, jednak ze względu na rozstawienie dwóch liczników SBM-20, jest to naturalne zjawisko, które omawiałem jakiś czas temu.

Pora sprawdzić jak Wypada pomiar promieniowania Gamma, Beta i Alfa wraz z innymi dozymetrami wyposażonymi w liczniki GM posiadające okienka z miki.

Wyniki są bardzo dobre, co prawda ustępuje świetnemu licznikowi GM LND-7317 typu pancake, jednak jest tańszy od radiometrów na nich opartych.

Jako ciekawostka, również wykonałem pomiary aktywności strumienia cząstek beta i alfa z odjętym tłem i kwantami gamma, konstrukcja ta idealnie się do tego nadaje.

Podsumowując, RadiaScan to bardzo udany dozymetr, ciężko tutaj znaleźć jakieś większe wady, nadaje się idealnie do większości zastosowań, posiada kompaktowe wymiary i możliwość ładowania przez powerbank, polecam.

Plusy:

• Wysoka czułość
• Małe wymiary dozymetru
• Mnogość opcji
• Wyświetlacz OLED
• Świetny filtr do ustalania przestrzennej mocy dawki gamma
• Możliwość ładowania przez powerbank
• Spory zakres pomiarowy
• Etui w zestawie
• Możliwość komunikacji z PC

Minusy:

• Widoczność wskazań w słońcu nie jest idealna
• Filtr do pomiaru rozpadów beta jednocześnie w dużej części je blokuje
• Czas pracy na bateriach mimo wszystko mógłby być dłuższy

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dozymetr Radex RD1212-BT v2.48

Dziś mam przyjemność przedstawić wam następny model dozymetru z serii Radex od QuartaRad, posiadający znacznie więcej możliwości od serii RD1503 i RD1706, ale o tym przekonacie się podczas czytania recenzji.

W momencie pisania tego tekstu, dozymetr ten dostępny jest w cenie 238$ na oficjalnej stronie producenta QuartaRad Radex RD1212-BT , czyli poniżej 1000zł w przeliczeniu na złotówki, nie jest to wygórowana cena zważywszy na jego funkcje.

Zestaw producenta zawiera:

• Pudełko wyłożone gąbką
• Dozymetr Radex RD1212-BT
• Dwie baterie R3
• Kabel mini USB
• Instrukcja obsługi w języku angielskim
• Certyfikat

Zestaw bez zastrzeżeń, szkoda tylko, że zabrakło etui, które ułatwia transport dozymetru

Zawartość pudełka

W mojej wersji zastosowano obudowę z tworzywa sztucznego, ale matowego i moim zdaniem jest to zdecydowany atut względem starszej jego budowy, gdzie zastosowano lakierowany plastik który bardzo łatwo zbiera rysy, natomiast samo spasowanie obudowy jest wzorowe, nie trzeszczy podczas nacisku, inaczej sprawa wygląda z klapką baterii, lekki jej nacisk wywołuje dość głośny dźwięk skrzypienia, nie wiem czy jest to problem z moim egzemplarzem, ale warto ten fakt odnotować. Całość co prawda nie posiada jakichś widocznych otworów i robi wrażenie dość szczelnej konstrukcji, jednak podczas brudnych pomiarów warto skorzystać z woreczka strunowego. Za kontrolę urządzenia odpowiadają trzy przyciski, czułość i ich skok jest wyczuwalny i precyzyjny, nawigowanie po menu nie stanowi żadnego problemu. Zastanawia brak oznaczenie symbolem + środka czułości licznika GM.

Wyświetlacz zamontowany w RD1212 jest monochromatyczny, mieści się na nim sporo informacji jednocześnie, niestety jego rozdzielczość nie jest mi znana, wiem jednak, że wykorzystanie tego typu lcd odwdzięcza się idealną widocznością w słoneczny dzień, poza tym istnieje możliwość jego równomiernego podświetlenia podczas zmroku, prócz tego oczywiście zyskujemy energooszczędność, czyli wszystko na zdecydowany plus.

Za zasilanie odpowiadają dwie baterie R3, czas pracy na dwóch ogniwach alkalicznych wynosi około 300h, czas ten oczywiście może być znacznie krótszy gdy często korzystamy z podświetlania, wibracji, czy łączności bluetooth, jednak w ogólnym rozrachunku RD1212-BT potrafi pracować bardzo długo na jednym zestawie ogniw i zdecydowanie nie sprawia to żadnego problemu. Dozymetr posiada złącze mini usb, które jednak nie pozwala na ładownie akumulatorków, stąd też zalecam po prostu korzystać z baterii, tym bardziej, że tak jak wcześniej wspominałem, RADEX nie wymaga częstych ich wymiany.

Radex RD1212 BT podczas pomiaru siatki żarowej z torem-232

Elementem pomiarowym jest sprawdzony i całkiem czuły licznik GM typu SBM-20-1, którego obecność możemy znaleźć w wielu innych konstrukcjach. Obudowa nie posiada dodatkowych otworków dla rozpadów beta, ale konstrukcja być może przypomina tą zastosowaną w RD ONE, czyli znacznie niższa gęstość tworzywa sztucznego w obrębie licznika GM, dająca często nawet znacznie większą czułość na rozpady beta niż otworki w obudowie, wiercone w grubym plastiku. Pamiętajmy, że nie zastosowano tutaj filtra gamma, uniemożliwiając w ten sposób ustalenia mocy dawki gamma, tak więc wynik pomiaru jest zawsze składową kwantów gamma i rozpadów beta, ostatnio jest to dość popularne rozwiązanie.

Według specyfikacji, zakres mierzonych energii wynosi:

Dla kwantów Gamma od 0,1 MeV do 1,25 MeV

Dla promieniowania X-ray od 0,03 MeV do 3,0 MeV

Dla rozpadów Beta od 0,25 MeV do 3,5 MeV

Zakres pomiarowy prezentuje się porządnie, RD1212-BT jest w stanie dokonać pomiaru tła naturalnego od 0.05 μSv/h, aż po znacznie wyższe wartości rzędu 999 μSv/h, które ciężko będzie przebić w domowych warunkach, a nawet na wycieczce w Czarnobylskiej strefie zamkniętej, nie zabrakło także przydatnych surowych jednostek CPM w zakresie od 1 aż po 99900, generalnie więc nie ma na co narzekać.

RD1212-BT jak wskazuje sama nazwa, posiada bezprzewodową łączność. Dostępna aplikacja Radex BT na nasze smartfony niestety jest dość uboga w funkcję, co prawda pozwala na dodawanie znaczników poziomu promieniowania na mapach, jednak jej funkcjonalność raczej ogranicza się wyłącznie do tego zadania, szkoda, gdyż nie wykorzystano tutaj potencjału bezprzewodowej łączności jak choćby w Radex Obsidian.

Pora przekonać się jak RD1212-BT wypada w porównaniu z innymi licznikami Geigera, tutaj warto zwrócić uwagę na inne urządzenia z okienkami dla cząstek beta, sprawdźmy zatem czy niższa gęstość tworzywa sztucznego w obrębie umiejscowienia licznika GM jest dobrym rozwiązaniem.

*Kliknij tabelkę by ja powiększyć

Test wskazuje słuszność tego rozwiązania, czułość jest porównywalna z Radex ONE, często nawet wyższa, plastik w obrębie licznika GM posiada na tyle niską gęstość by nie stanowić zbyt wymagającej przeszkody dla cząstek beta.

Podsumowując, zdecydowanie jest to udany dozymetr, posiada wiele przydatnych opcji, odpowiednią czułość i zakres pomiarowy, niestety funkcjonalność łączności z Bluetooth mogła zostać lepiej rozwiązana, brakuje także możliwości konfiguracji długości piku przyjętych rozpadów, przez co przy wyższych wskazaniach sygnalizacja akustyczna zamienia się w ciągły pisk. Ogółem polecam, cena nie jest wygórowana, a sama konstrukcja bardzo dobrze przemyślana

Plusy:

• Całkiem długi czas pracy na dwóch alkalicznych bateriach R3
• Możliwość podświetlenia skali
• Bardzo dobra czułość na rozpady beta
• Spory zakres pomiarowy
• Możliwość łączności przez Bluetooth
• Termometr i funkcja latarki
• Dostępność surowych jednostek CPM
• Idealna widoczność w pełnym słońcu
• Akustyczna sygnalizacja
• Odejmowanie tła naturalnego od wyniku
• Świetny algorytm uśredniający wynik również błyskawicznie reagujący na wzrost poziomu promieniowania
• Zapis danych pomiarowych według ustalonego cyklu
• Wskaźnik poziomu baterii
• Czas i data
• Całkiem korzystna cena
• Łączność ze smartfonem i PC
• Mały i poręczny

Minusy:

• Nie do końca wykorzystana funkcjonalność łączności przez BT
• Skrzypiąca klapka baterii
• Brak filtra gamma
• Brak możliwości ładowania przez złącze mini USB
• Zlewająca się w ciągły pisk sygnalizacja akustyczna przy wyższym poziomie promieniowania
• Brak dodatkowych uszczelnień

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dozymetr Radiometr MKS-03SA Aunis

W Końcu mam okazję przedstawić wam jeden z ciekawszych radiometrów produkowanych przez Aunis, wersja MKS-03SA jest obecnie najbardziej zaawansowanym modelem w ofercie producenta, posiadającym wiele opcji konfiguracyjnych i licznik GM posiadający duże mikowe okno pomiarowe.

Zestaw producenta obejmuje:

• Kartonowe pudełko
• Dozymetr
• Instrukcję w języku angielskim

Zestaw dość minimalistyczny, zabrakło baterii, etui i kabla mini USB

Obudowa wykonana została w całości z tworzywa sztucznego, ale bardzo dobrej jakości, dozymetr jest ciężki, świetnie spasowany, nic nie trzeszczy i nie skrzypi, ewidentnie czuć jakość MKS-03SA gdy weźmiemy go do ręki, niestety jednak cała konstrukcja nie posiada żadnych dodatkowych uszczelnień, dlatego też podczas brudnych pomiarów, gdzie kurz, pył, błoto, woda może dostać się do wnętrza radiometru, warto włożyć go do woreczka strunowego. Do kontroli dozymetru zastosowano pięć przycisków, obsługa ich jest intuicyjna i wygodna, co prawda należy wciskać je dość mocno, ale dzięki temu nie ma możliwości wciśnięcia ich przez przypadek. Zakres temperatur w których może pracować radiometr, również wypada dobrze, może pracować w mrozie do -20^oС i upale 50^oС.

Wyświetlacz zastosowano monochromatyczny, czyli tak jak zawsze zyskujemy energooszczędność, świetną widoczność w słońcu, a w razie potrzeby istnieje możliwość podświetlenia wskazań, czyli moje ulubione rozwiązanie, niestety nie mamy możliwości zmiany kontrastu lub mocy podświetlenia. Generalnie wyświetlacz zaliczam na plus.

MKS-03SA zasilany jest poprzez dwie baterie typu R6, co prawda można również użyć akumulatorków, ale polecam korzystać po prostu z baterii alkalicznych, czas pracy na nowych ogniwach wynosi nie mniej niż 400h i jest to całkiem niezły wynik, niestety zabrakło na wyświetlaczu ikonki informującej o poziomie wyczerpania ogniw, szkoda. Radiometr posiada port mini usb, ale nie umożliwia on ładowania akumulatorków, ale istnieje możliwość pracy przy wykorzystaniu zasilacza. Wymiana baterii jest prosta i nie wymaga dodatkowych narzędzi, klapka osłaniająca zasilanie jest zsuwana, co wymaga mocniejszego nacisku, nie ma obaw, że sama się zsunie podczas korzystania z radiometru.

Opisywana wersja jest najdroższą i najbardziej zaawansowaną z oferty producenta, zastosowano tutaj okienkowy licznik GM typu BETA-5-1 o gęstości okienka około 2 mg/cm2 i powierzchni czynnej 39 cm2, jest to ulepszona i nowsza wersja popularnych SBT-10A, według informacji uzyskanych w sieci, jego wydajność dla plutonu (emisja cząstek alfa) powinna wynosić około 20%, więc umożliwia również jego częściowe wykrycie, czego nie umożliwia niestety SBT-10A, tezę tą potwierdziła również specyfikacja dostarczona przez producenta. Radiometr posiada zakres mierzonych energii od 0.05 MeV do 3.0 MeV, wydajność dla rejestracji rozpadów beta wynosi od 50 do 80% zdecydowanie jest to bardzo dobry wynik, MKS-03SA bez problemu i błyskawicznie reaguje nawet na lekko skażone powierzchnie, może żywności, materiałów budowlanych czy kontroli terenu, wszystko dzięki świetnej czułości wykorzystanego licznika GM.

Dozymetr posiada zdejmowalny filtr gamma, czyli jest to jedna z najwyżej notowanych u mnie konstrukcji, gdyż pozwala w prosty i szybki sposób ustalić również przestrzenną moc dawki promieniowania gamma, sam filtr montowany jest solidnie na zatrzask, niestety jednak należy uważać na dolne zaczepy podczas zdejmowania, gdyż przy nieodpowiednim podciągnięciu można je wyłamać, mi osobiście szybko udało wyrobić sobie nawyk zwalniania zatrzasku i pociąganiu filtra w górę i jest to najbardziej optymalne rozwiązanie. Filtr gamma został wykonany z tworzywa sztucznego wraz z płytką metalowo-ołowianą tak by całkowicie odcinać rozpady beta.

Pomiar siatki żarowej „LUXOR” starej produkcji

Zakresy pomiarowe robią ogromne wrażenie, MKS-03SA dla mocy dawki gamma dokonuje pomiaru od 0.01 μSv/h aż po wartości 10 mSv/h, natomiast dla rozpadów beta od 3 aż po 30000 1/min*cm2 i dla skażeń promieniowania alfa od 10 po 30000 1/min*cm2, zdecydowany plus, jeśli gdziekolwiek udałoby się przebić te wartości, będzie to oznaczać jedno – czas uciekać.

MKS-03SA posiada 5 trybów pracy:

• Gamma – tryb dla ustalania przestrzennej mocy dawki promieniowania gamma w μSv/h, podczas pomiaru filtr powinien być założony
• Dose – wskazuje dawkę przyjętą w μSv
• Beta – pomiar aktywności strumienia radioaktywnych cząstek beta w jednostkach 1/min*cm2 (filtr powinien być zdjęty)
• Alfa – pomiar skażen alfa promieniotwórczych w jednostkach 1/min*cm2 (filtr powinien być zdjęty)
• Scan – funkcja poszukiwania skażeń promieniotwórczych o wysokiej dynamice wskazań w jednostkach 1/min

Wynik pomiarowy jest średnią, zyskujemy bardzo stabilne wyniki wraz z informacją o statystycznym możliwym błędzie, im dłużej dokonujemy pomiaru w jednym miejscu tym wynik staje się stabilniejszy, nie zabrakło także lubianego przeze mnie algorytmu, który resetuje wskazania przy ich wyższym nagłym skoku, tak by szybko podać nam przybliżony aktualny wynik, do całej metody pomiaru nie mam żadnych zastrzeżeń, została świetnie przemyślana.

Radiometr wyposażono również w dawkomierz, który zbiera moc dawki przyjętej podczas pracy urządzenia, dawka przyjęta nie kasuje się po zakończeniu pomiaru, a w razie potrzeby można ją wyzerować, czyli zyskujemy również bardzo funkcjonalny dawkomierz.

Przyjęte rozpady sygnalizuje donośny klik, dźwięk ten można wyłączyć lub zmienić jego rozdzielczość, jako, że BETA-5-1 posiada dość wysoki bieg własny około 2-3 CPS, stąd też kliki są częste nawet dla tła naturalnego, a przy wyższym natężeniu zlewają się w systematyczny klik, z pomocą przychodzi wtedy właśnie zmiana rozdzielczości tak by klik był generowany co piąty lub dziesiąty zarejestrowany kwant, bardzo ciekawa i użyteczna opcja.

MKS-03SA potrafi zapisywać dane pomiarowe według wybranego przez nas interwału czasowego, niestety do wyboru mamy tylko zapis co 1, 5 lub 30 minut, wewnętrza pamięć pozwala na zapis 2000 rekordów, oczywiście urządzenie pozwala także na łączność z komputerem na systemie windows przez kabel mini USB, pamięć urządzenia wówczas przechodzi w tryb pamięci masowej o pojemności 4mb, na niej również znajduję się aplikacja „CONTROL” umożliwiająca konfigurację urządzenia, synchronizację czasu, wyświetlanie w czasie rzeczywistym poziomu promieniowania z możliwością odcięcia tła naturalnego i odczytywanie zapisanych wyników pomiarowych, co ciekawe podczas połączenia nie ma konieczności korzystania z baterii, MKS-03SA może zasilany być przez kabel mini usb i monitorować poziom promieniowania na bieżąco.

Z dodatkowych opcji mamy do dyspozycji zmianę języku menu z rosyjskiego na angielski, możliwość manualnego lub czasowego czytania poziomu promieniowania (w języku angielskim, bądź rosyjskim), ustawić godzinę i datę, które widoczne są cały czas u góry wyświetlacza.

Sprawdźmy najpierw jak MKS-03SA wypada przy pomiarze mocy dawki gamma, w tym wypadku do testu wybrałem radiometry, które także posiadają filtr gamma lub zostały wyłącznie przystosowane do rejestrowania kwantów gamma, oczywiście należy pamiętać, że MKS-03SA posiada dużą powierzchnie pomiarową, dlatego małe źródła powinny uzyskiwać niższe wyniki względem konstrukcji wyposażonych w mniejsze liczniki GM.

* Kliknij by powiększyć

Test wskazuje, że filtr dla mocy dawki gamma w MKS-03SA spełnia swoją rolę bardzo dobrze, natomiast EKO-1 DRBG-01 na liczniku SBT-10A przepuszcza również cząstki beta, zwróćmy również uwagę na wzorowy filtr zastosowany w IRD-02B1

Kolejnym testem jest pomiar promieniowania kwantów gamma i rozpadów beta, alfa. Dla uproszczenia wynik podany jest w μSv/h, sprawdźmy jaką czułość ma MKS-03SA względem innych radiometrów wyposażonych w okienkowy licznik GM

Tutaj warto zwrócić uwagę na wyniki IRD-02B1, DRBG-01 wraz z MKS-03SA, gdyż zastosowano w nim podane liczniki GM, czyli SBT-10, SBT-10A i jego następcę Beta-5 (bądź Beta-5-1). Łatwo zaobserwować przewagę liczników Beta-1 i LND 7317 na czułości dla cząstek alfa promieniotwórczych, co prawda Beta-5 jest już w stanie wykryć chociażby częściowo pluton, jednak jego wydajność dla skażeń alfa nadal jest dość kiepska.

Podsumowując, zdecydowanie mogę polecić ten radiometr, ciężko znaleźć w nim większe wady, posiada wszystko to co powinien, a użyty licznik BETA-5-1 idealnie sprawdza się podczas kontroli powierzchni, terenu, czy podczas poszukiwań uranowej ceramiki na targach, dostajemy w rozsądnej cenie ogromny zakres pomiarowy, świetny filtr gamma, długi czas pomiarowy, jedynie szkoda, że zestaw producenta jest dość ubogi, zabrakło choćby etui. Nie przedłużając, zdecydowanie polecam, ulepszony licznik GM BETA-5-1 względem SBT-10A wypada jeszcze lepiej i jest mniej awaryjny, gdyż zaszły zmiany w jego konstrukcji względem poprzednika w którym zastosowano segmenty.

Plusy:

• Bardzo dobre wykonanie
• Ogromny zakres pomiarowy
• Świetny okienkowy licznik GM BETA-5-1
• Proste zasilanie przez dwie baterie R6
• Całkiem długi czas pracy na baterii
• Idealna widoczność w słońcu
• Możliwość podświetlenia wskazań
• Świetna czułość na rozpady beta
• Możliwość komunikacji z PC
• Pamięć wewnętrzna zapisująca dane pomiarowe
• Możliwość ustawienia rosyjskiego czytania poziomu promieniowania
• Tryb SCAN o wysokiej dynamice wskazań
• Świetny algorytm uśredniający wynik z wyświetlaniem możliwego błędu statystycznego

Minusy:

• Dość ubogi zestaw producenta
• Brak etui w zestawie
• Brak uszczelnień
• Brak ikonki wskazującej poziom baterii
• Słaba czułość dla skażeń alfa promieniotwórczych

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dozymetr GQ GMC-500 re 2.25

Jakiś czas temu na Dozymetrii opublikowany został test GQ GMC-600, teraz przyszła pora na recenzje tańszej wersji GMC-500.

W chwili obecnej opisywana wersja kosztuje zaledwie 105$ u oficjalnego producenta, należy jednak liczyć się z kosztami wysyłki i odprawy celnej.

Standardowy zestaw producenta zawiera

• Dozymetr
• Smyczkę
• Akumulator 18650 3,7v
• Kabel mini usb
• Kartę z wyszczególnionymi poziomami promieniowania

Zestaw dość standardowy, patrząc na cenę urządzenia, ciężko wymagać więcej. Etui dołączane do EMF-390 pasuje również na ten dozymetr, ale nie ma możliwości zakupu go osobno.

Obudowa to w pełni tworzywo sztuczne, co prawda spasowanie jest przyzwoicie i skręcone na cztery śrubki, ale niestety nie dość, że lakierowana powierzchnia łatwo zbiera rysy, to całość skrzypi przy mocnym nacisku, tragedii nie ma, ale zdecydowanie nie można całości określić jako solidne wykonanie. Urządzenie oczywiście nie posiada żadnych uszczelnień, kurz, pył, woda czy wilgoć może dostać się do wnętrza bez żadnego problemu, polecam w razie potrzeby korzystać z woreczka strunowego. Cztery przyciski do kontroli urządzenia działają ze sporym oporem, dla niektórych również może być to uciążliwe.

Zastosowano tutaj duży monochromatyczny wyświetlacz LCD o rozdzielczości 128×64, pozwala on zmieścić sporo informacji, również jest dość energooszczędny, posiada idealną widoczność w pełnym słońcu, a podczas mroku pozwala na jego podświetlenie, które może być regulowane w 20 stopniowym natężeniu, nie zabrakło także możliwości ustawienia czasu aktywności podświetlania, moim zdaniem to zdecydowany atut GMC-500. Dozymetr został również wyposażony w żyroskop, który obraca wyświetlany obraz względem ułożenia jednostki, niestety funkcja ta, mimo, że przydatna, bywa też czasem irytująca, na szczęście można ją w razie potrzeby wyłączyć.

Za zasilanie odpowiada dołączony do zestawu akumulator typu 186500 3,7V, czas pracy po pełnym jego naładowaniu wynosi 50h, jest to niezły czas, tym bardziej, że GMC-500 możemy także ładować przez powerbank, korzystając z kabla mini usb, niestety sam czas ładowania jest potwornie długi, wynosi około 5h. Dostęp do akumulatora jest prosty, zdemontowanie klapki nie wymaga korzystania z żadnych dodatkowych narzędzi. Dozymetr również może działać bez baterii i wykorzystywany być do kontroli poziomu promieniowania bez przerw.

Elementem pomiarowym jest chiński szklany licznik GM typu M4011, który posiada na sobie czarną powłokę, której wersja GMC-300 i 320 nie posiadała, przez co była podatna na promienie słoneczne i inne źródła światła, co w rzeczywistości generowało drastyczny wzrost wskazań. Wykonałem test korzystając z silnej reporterskiej lampy błyskowej, latarki UV, wynik tego eksperymentu okazał się świetny, GMC-500 nie reaguje kompletnie nawet na mocne światło. Z tyłu urządzenia na górnej i dolnej powierzchni znajdują się duże otworki, znacznie większe niż te w poprzednich wersjach, dzięki nim rozpady beta mają łatwiejszy dostęp do detektora, w dalszej części testu sprawdzimy czy takie rozwiązanie przyniosło wzrost czułości względem innych konstrukcji wykorzystujących M4011, spoglądając w dolne otworki możemy zaobserwować element pomiarowy, spoglądając jednak w górne otworki łatwo zauważyć zaciski (takie jak stosuje się do bezpieczników), jednak nic nie zostało w nich zamontowane, sprawa wyjaśni się jednak przy teście wersji GMC-500+. Wracając do użytej lampy M4011, jest to dokładnie ten sam model jaki często stosowany jest w chińskich dozymetrach typu BR-6, BR-9 czy KB6011, czyli mniej czuły na cząstki beta niż klasyczny sprawdzony SBM-20, według producenta zakres mierzonych energii zaczyna się od 0.1 MeV, a kończąc na 3.0 MeV. Jako, że zabrakło tutaj filtra, urządzenie służy do oceny promieniowania gamma i beta, nie ma możliwości ustalenia przestrzennej mocy dawki gamma, czyli dość modne ostatnio rozwiązanie, niestety nie należy traktować tego jako atut.

Zakres pomiarowy podany przez producenta zaczyna się od 0.01 uSv/h kończąc na 4250 uSv/h, a przy jednostkach surowych od 1 CPM, aż po 655350 CPM, jest to bardzo szeroki zakres, znacznie wyższy niż w starszych wersjach, gdzie zakres ten kończył się na 328 uSv/h i 65535 CPM, postanowiłem jednak sprawdzić jak dozymetr radzi sobie ze źródłem o mocy powyżej 1000 uSv/h i niestety tutaj zaczynają się schody, źródło promieniowania powyżej 500 uSv/h potrafi wręcz dławić i zatrzymywać zliczanie rozpadów przez detektor, postanowiłem jednak drążyć temat, jako, że GMC-500 pozwala konfigurować praktycznie wszystko, postanowiłem zwiększyć ręcznie napięcie licznika GM z 46% (460V) na 50% (500V), problem ustał, dozymetr zaczął bez problemu dokonywać pomiaru do 1 R/h, postanowiłem więc skontaktować się bezpośrednio z GQ Electronics, wychodzi na to, że napięcie na liczniku powinno automatycznie rosnąć, gdy zwiększa się jego obciążenie, ale jak widać nadal nie działa tak jak powinno, nowsze wersje 600 i 600 plus nie posiadają tego mankamentu. Drążąc dalej temat, dowiedziałem się, że istnieję dwie wersje GMC-500 V2, jeśli napięcie wyrażane jest w samych procentach, jest to znak, że wersja ta nie posiada automatycznego dostosowywania napięcia, jeśli jednak obok wartości procentowej podana jest również w woltach, funkcja ta jest dostępna.

Dynamika pomiaru zależna jest od wybranego przez nas czasu uśredniania, do wyboru mamy wartości w sekundach: 5, 10, 15, 20, 30 i 60, istnieje również opcja dynamic, którą zdecydowanie polecam, wówczas przy wysokim skoku poziomu promieniowania zapomina szybko wcześniejsze zebrane dane by szybko wskazać obecny poziom skażenia. Na wyświetlaczu także wskazany jest możliwy statystyczny błąd pomiarowy w procentach.

Nie zabrakło także funkcji dawkomierza, GMC-500 zbiera więc dane o przyjętej przez nas dawce promieniowania, posiada także szereg opcji konfiguracyjnych, tworząc w ten sposób najbardziej konfigurowalny dozymetr na rynku, analogicznie z serią GMC-600.

Wszystkie funkcje opisałem w podpunktach, nie każda opcja może być od razu jasna dla wszystkich, więc przy okazji może posłużyć jako pomoc w konfiguracji urządzenia.

User Option

• Speaker – włącz lub wyłącz akustyczną sygnalizację przyjętych rozpadów
• Alarm – pozwala włączyć lub wyłączyć funkcję alarmu jak i ustawić jej próg
• Alarm Volume – ustawienia głośności alarmu od 1 do 10
• Medium Threshold – ustawienia progu w uSv/h po którym w lewym dolnym rogu wyświetlony zostanie komunikat „MEDIUM”
• High Threshold – ustawienia progu w uSv/h po którym w lewym dolnym rogu wyświetlony zostanie komunikat „HIGH”
• LED Indicator – włącz lub wyłącz wizualną sygnalizację przyjętych kwantów (dioda miga przy każdej przyjętej radioaktywnej cząstce i zmienia kolor na czerwony przy przekroczeniu progu ustalonego w „High Threshold”).
• Set Dose Alarm – Ustal próg alarmu dla przekroczenia przyjętej dawki
• Fast Estimate Time – pozwala ustalić czas uśredniania wyniku, im wyższy tym niższa dynamika, ale większa precyzja wskazań, kosztem dłuższego trzymania dozymetru nad źródłem promieniowania, istnieje także optymalna opcja „dynamic”, która sama reguluje ten czas, przy wyższym poziomie promieniowania wskazania są dynamiczniejsze.
• Accuracy Dispaly – włącz lub wyłącz wyświetlanie statystycznego błędu pomiaru
• Power Saving – włącz lub wyłącz oszczędzanie energii
• Motion Detect – włącz lub wyłącz wykrywanie ruchu dozymetru, wówczas gdy weźmiemy go do ręki, wyświetlacz samemu się zapali bez konieczności wciskania przycisków.
• Reset Total Count – kasuje obecny wynik zebranych wszystkich rozpadów.

Display Option

• Backlight Timer – czas podświetlania wyświetlacza od sekundy do 240 sekund, możliwe jest także bustawienie podświetlania bez limitu czasowego lub jego całkowite wyłączenie.
• blacklight Level – poziom (moc) podświetlania od 0 do 20 (osobiście używam 7).
• Contrast – poziom kontrastu od 0 do 40 (osobiście używam 11).
• Large Font Mode – ustawienia jednostki wyświetlanej w trybie large font, do wyboru μSv/h, mR/h i CPM
• Graph Type – wybór rodzaju histogramu
• Graphic Zoom – do wyboru sposób wyświetlania histogramu graficznego z przybliżeniem lub automatyczna regulacja
• Status Display – Włączenie, bądź wyłączenie funkcji wyświetlania informacji o poziomie promieniowania, NORMAL, MEDIUM, HIGH.
• Swivel Dispaly – Tryb wyświetlanego obrazu, do wyboru poziomy, pionowy, obrócony i automatyczny przy obracaniu dozymetru.
• Reverse Dispaly – odrócenie kolorów wyświetlacza.

Save Data

• Save Mode – interwał zapisu danych do pamięci urządzenia, do wyboru mamy opcje: Co sekundę, co minutę, co godzinę (plus te same interwały, ale względem progu), istnieje także możliwość wyłączenia zapisu danych.
• Note/Location – zapisywanie notatek do lokacji, niestety sam proces pisania jest bardzo pracochłonny.
• History Data – wyświetlanie historii zapisu, do wyboru ostatni zapis, minuty, godziny, dnia.
• Thershold – Próg zapisu dla μSv/h, mR/h i CPM, wykorzystywany gdy wybierzemy odpowiednią opcję w Save Mode, wówczas powyżej tego progu będą zapisywane dane pomiarowe według wybranego interwału.
• Erase Saved – Data – Skasuj wszystkie zapisane dane.
• Screenshots – przegląd zapisanych zrzutów ekranu (maksymalnie można wykonać 4, skrót do zrzutów ekranu to wciśnięcie jednocześnie przycisk S2 i S3).

Timed Count

• Set Schedule – Ustaw harmonogram
• 1 Minute Count – Minutowy pomiar
• 10 Minutes Count – Dziesięciominutowy pomiar
• 100 Minutes Count – Stuminutowy czas pomiaru
• 12 Hours Count – Dwunastogodzinny czas pomiarowy
• 24 Hours Count – Dwudziestoczterogodzinny pomiar
• Other Duration – Ustal swój własny czas pomiaru

WiFi

• WiFi On/Off – Włącz lub wyłącz wifi
• SSID – Wpisz nazwę swojej sieci wifi
• Password – Hasło dostępu do sieci wifi
• WiFi Signal – Siła sygnału sieci wifi
• IP Address – adres ip sieci wifi
• Mac Address – Adres mac modemu wifi w dozymetrze
• Reset WiFi Module – Reset ustawień wifi

Server

• Website – adres strony na którą mają być wysyłane dane po miarowe poprzez sieć wifi
• URL – Standardowo ustawiony jest domyślny adres do odbierania danych pomiarowych, można go zmienić na swój indywidualny
• User ID – Indywidualny numer użytkownika, otrzymujemy go po rejestracji konta na gmcmap.com
• Counter ID – Każde dane wysyłane na serwer posiada swój indywidualny identyfikator licznika Geigera.
• Period – Standardowo 2 minuty, jest to określony zapętlony czas wysyłania danych na serwer, mamy możliwość ustawienia go według naszych preferencji w rozdzielczości co minutę
• Test Connection – Testuje poprawność ustawień wifi

Init Setup

• Date/Time – Ustawienia daty i godziny
• Calibrate – Dane kalibracyjne użytego licznika GM, można dokonać zmian po zamontowaniu innego licznika.
• Tube Setting – podzielone zostało na kilka opcji

Tube Voltage – napięcie licznika GM w %, gdzie 1 procent równy jest 10V, standardowo w moim egzemplarzu ustalono na 46%, co daje 460V

High Voltage Display – wyświetlanie napięcia licznika GM w trybie tekstowym

Enable Dead Time – włącz lub wyłącz ustawienia czasu martwego dla licznika GM

Tube Dead Time – ustawienie czasu martwego licznika GM w mikrosekundach

• Factory Reset – Przywrócenie fabrycznych ustawień dozymetru

Others

• Battery – Wyświetla poziom naładowania baterii w procentach i woltach
• Gyroscope – wizualizacja tekstowa pracy żyroskopu
• Comport Baud Rate – Ustawienia transmisji danych przez kabel USB
• Third Party Output – Włącz lub wyłącz łączność zewnętrzną przez wejście słuchawkowe 3,5mm.

Dozymetr również posiada kilka trybów pracy, część z nich niezależnie od siebie, między trybami możemy przeskakiwać korzystać z menu wywołanego przyciskiem S1

1. Large Font – wyświetlanie poziomu promieniowania w jednostkach μSv/h mR/h lub CPM
2. Dosimeter -Szczegółowe dane przyjętej dawki wraz z czasem.
3. Text – zbiorowe dane poziomu promieniowania w wybranych jednostkach, wraz z licznikiem przyjętych wszystkich radioaktywnych cząstek od momentu uruchomienia dozymetru.
4. Graph – Histogram z sekundowym interwałem, wyświetla także wynik w surowych jednostkach CPM (klików na sekundę).
5. Food/Sample – Przydatna funkcja do pomiaru żywności

GQ GMC-500 posiada oczywiście sygnalizację akustyczną i wizualną zarejestrowanych cząstek radioaktywnych, obie te funkcje możemy także wyłączyć, ustawiając próg alarmowy, po jego przekroczeniu również zmienia kolor błysków diody z zielonego na czerwony, a sam dźwięk zliczania brzmi analogowo i donośnie, przypominając stare liczniki Geigera, co osobiście uznaje to za jego atut.

Dozymetr posiada możliwość zapisu danych pomiarowe, w tym wypadku otrzymujemy 1mb, który okazuje się całkiem wystarczający do zebrania sporej ilości danych, nie brakuje tutaj na szczęście opcji zmiany interwału zapisu, czego brakowało choćby w wersji GMC-300E V4 PLUS.

Urządzenie pozwala nam w łatwy sposób na komunikację z komputerem przez dołączony do zestawu kabel mini USB i darmową aplikację GQ GMC Data Viewer, mamy również możliwość zakupu wersji PRO. Po połączeniu naszego dozymetru mamy możliwość wysyłania danych pomiarowych bezpośrednio na mapę GMC map, poza tym aplikacja pozwala nam na zmianę interwału zapisu (gdy urządzenie jest podpięte pod komputer, może służyć jako monitor promieniowania bez użycia akumulatora 18650). Szkoda, jednak, że zabrakło dedykowanej aplikacji na nasze smartfony i łączności bluetooth.

Pora na najważniejsze, sprawdźmy jak GQ GMC-500 radzi sobie podczas pomiarów testowych źródeł promieniowania jonizującego wraz z innymi licznikami GM, do testu wybrałem chińskie konstrukcje wyposażone w ten sam licznik GM M4011, jak i te oparte na popularnych metalowych SBM-20. Tutaj warto wspomnieć, że GMC-500 posiada największe otwory dla cząstek beta promieniotwórczych w obudowie, stąd też zysk wskazań powinien być widoczny w przypadku KB6011, GMC-300E, czy BR-9C.

Naciśnij obrazek by obejrzeć go w pełnej rozdzielczości

Jak widzimy GMC-500 wygrywa z innymi konstrukcjami wykorzystującymi szklany licznik GM M4011, jednak przegrywa ze sprawdzonymi SBM-20, mimo wszystko strata jednak odnosi się wyłącznie dla czułości na cząstki beta, dozymetr nadal pozostaje odpowiednio czuły nawet do lekko aktywnych źródeł promieniowania, takich jak szkło uranowe, czy granit w parku, jeśli jednak zależy Ci na wyższej czułości, sięgnij po urządzenie korzystające z SBM-20.

Podsumowując, podobnie jak w przypadku GMC-600, jest to najbardziej konfigurowalny dozymetr jaki posiadam w kolekcji i pod tym względem nie ma sobie równych (poza produktami GQ Electronics), w niskiej cenie otrzymujemy w sumie kompletny produkt, który posiada odpowiednio czuły licznik GM, duży monochromatyczny wyświetlacz, mnogość funkcji, a w tym dawkomierz, zabrakło jednie lepszego wykonania, filtra gamma, dłużej pracy na jednym ładowaniu, czy aplikacji i łączności przez bluetooth, ale chyba w tej sytuacji grzech wymagać więcej, bo i tak otrzymujemy znacznie więcej, niż wskazuje na to cena. Szczególnie polecam, warto go kupić.

Plusy:

• Świetny stosunek ceny do możliwości
• Niesamowita mnogość opcji konfiguracyjnych, podobnie jak w GMC-600
• Spore otworki tworzące sensowne okienko dla cząstek bet promieniotwórczych
• Duży, czytelny wyświetlacz
• Konfigurowalny alarm
• Sygnalizacja akustyczna lub wizualna
• Dobra czułość
• Całkiem spory zakres pomiarowy
• Funkcja dawkomierza
• Zapis danych w pamięci urządzenia wraz z możliwością wykonania zrzutów ekranu
• Łączność z PC
• Konfigurowalny czas uśredniania wskazań wraz ze świetną funkcją dynamic

Minusy:

• Średnie wykonanie
• Czułość gorsza niż dozymetry oparte o licznik Geigera typu SBM-20
• Brak łączności Bluetooth
• Brak uszczelnień
• Brak filtra gamma
• Dość uboga bezpłatna wersja GQ GMC Data Viewer, do wersji PRO trzeba dopłacić
• Mimo wszystko czas pracy n jednym ładowaniu mógłby być dłuższy

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dozymetr Scyntylacyjny Radex Obsidian v1.8

Tym razem mam okazję przedstawić wam bardzo udany dozymetr i pierwszy scyntylacyjny detektor promieniowania w ofercie QuartaRad, jest to nowa konstrukcja, której produkcję rozpoczęto w 2020 roku. Obecnie nie jest nadal dostępny w ofercie dystrybutora Europejskiego, jednak w razie chęci zakupu, można bezpośrednio kontaktować się na wyżej wymienionej stronie.

Dozymetr testowałem od stycznia, więc zdążyłem bardzo uważnie mu się przyjrzeć, mimo upływu czasu, jest to nadal pierwsza Polska recenzja tej konstrukcji.

Zestaw producenta zawiera:

• Solidne kartonowe pudełko wyściełane gąbką
• Karta informacyjna
• Skrócona instrukcja obsługi w języku angielskim
• Kabel usb typu C
• Dozymetr Radex Obsidian

Zestaw standardowy, szkoda, że zabrakło etui, zawsze cenię sobie taki dodatek, pomaga w utrzymaniu sprzętu w dobrym stanie.

Obudowa na pierwszy rzut oka nie robi szczególnie dobrego wrażenia, jednak jest to tworzywo sztuczne całkiem niezłej jakości, posiadające odpowiednią gęstość, dzięki czemu Radex nie skrzypi, nie trzeszczy nawet po mocniejszym ucisku obudowy. Wymiary dozymetru są bardzo kompaktowe 116 x 48 x 19, bez problemu mieści się w kieszeni, wyglądem przypomina odtwarzacze mp4. Szybka chroniąca wyświetlacz standardowo posiada folię, która łatwo zbiera rysy, warto szybko się jej pozbyć i nałożyć swoją, lepszej jakości, gdyż bez dodatkowego zabezpieczenia może szybko zacząć zbierać rysy. Konstrukcja oczywiście nie jest szczelna, podczas pomiarów w trudnych warunkach, gdzie wilgoć, woda, pył, kurz może dostać się do wnętrza dozymetru, należy używać woreczka strunowego. Do obsługi urządzenia przewidziano pięć przycisków, środkowy i cztery kierunkowe, obsługa i nawigowanie po menu jest wygodne.

Wyświetlacz to Oledowy LCD, czyli zdecydowanie bardziej energooszczędny i posiadający lepsze kąty widzenia niż typowe TFT, jednak nadal nie ma szans konkurować z monochromatycznymi wyświetlaczami, gdzie pobór energii jest minimalny. Zyskujemy ciągłe podświetlenie, również zmieściło się sporo informacji na ekranie, jednak widoczność w słońcu nie jest tak dobra jak ma to miejsce w monochromatycznych wyświetlaczach, dlatego generalnie bardziej cenie sobie starsze rozwiązania, jednak nie znaczy to, że OLED nie radzi sobie zbyt dobrze, sprawdza się nieźle. Niestety w menu nie znajdziemy ustawienia natężenia podświetlania, szkoda, może w dalszych aktualizacjach pojawi się taka możliwość, na to liczę. Jeśli chodzi o ciekawostki, podczas pomiaru u góry ekranu mamy do dyspozycji zegarek.

Radex Obsidian posiada wbudowany akumulator, który możemy ładować dowolną ładowarką 5V przez dołączony do zestawu kabel usb typu C, czas ładowania wynosi około 2h, czyli względnie długo, natomiast czas pracy na pełni naładowanej baterii to około 100h, oczywiście jeśli nie korzystamy z dźwięku i wyświetlacz został ustawiony na szybkie wygaszanie, jeśli jednak nie stosujemy sztuczek by oszczędzić energii, czas ten możemy skrócić nawet do 24h, jednak nic nie stoi na przeszkodzie by dozymetr ładować powerbankiem, stąd też czas pracy nie uważam za minus, jest optymalny do wygodnej pracy. Na wyświetlaczu na szczęście nie zabrakło miejsca na ikonę baterii wskazującej poziom naładowania baterii.

W Obsidianie zastosowano licznik scyntylacyjny CsJ (Ti) o wymiarach 7x7x30mm, jego naturalne tło w Warszawie wynosi w zależności od miejsca pomiaru 7-11 CPS, co jest zdecydowanie dobrym wynikiem, według producenta scyntylator reaguje na kwanty gamma od 0.05 – 3 MeV i cząstki beta od 0.1 – 3.5 MeV, tył urządzenia kryje przesuwany filtr, wykorzystywany do odcinania rozpadów beta, jest od wykorzystywany wyłącznie do pomiaru aktywności strumienia cząstek beta w cm-2*min-1. Czułość urządzenia wypada świetnie, urządzenie reaguje na lekko aktywne kamienie, płytki podłogowe, umywalki, czy jedną elektrodę tig z dodatkiem toru-232. Zakresy pomiarowe robią wrażenie, tym bardziej mając na uwadze, że jest to licznik scyntylacyjny, moc dawki zmierzymy od tła naturalnego 0.01 aż po wartości rzędu 9999 μSv/h, natomiast CPM i CPS od 10 do 999000, takie wartości są bardzo ciężkie do przebicia, nawet w bardzo ekstremalnych warunkach.

Menu Radexa podzielono między innymi na tryby pomiarowe:

• Search Mode – tryb poszukiwania skażeń, sumaryczny pomiar mocy dawki promieniowania gamma i gęstości strumienia cząstek beta, wraz z graficznym histogramem, natomiast górna wartość jest konfigurowalna – CPM, CPS, μSv/h bądź μR/h
• Measure Mode – Pomiar rozdzielający moc dawki gamma i aktywność cząstek beta, pierwszy pomiar wykonujemy z zasłoniętem filtrem, natomiast drugi z odsłoniętym.
• EDR Mode – sumaryczny poziom promieniowania mocy dawki gamma i strumienia cząstek beta, możliwość konfiguracji progu alarmu, gdzie biała ikona EDR oznacza normalny poziom promieniowania, żółty podwyższony, a czerwony wysoki, wszystko według naszych osobistych ustawień
• Dose Mode – przyjęta dawka wraz z czasem pomiarowym, istnieje możliwość pomiary dla dwóch użytkowników, jeśli ktoś poza nami korzysta z również dozymetru, wraz z ustaleniem alarmowego progu przyjętej dawki.
• Settings Menu – Ustawienia dozymetru, szerzej opisane poniżej

Ustawienia dozymetru Radex OBSIDIAN

Setup:

• Signals – do wyboru mamy aktywację akustyczny i wibracyjny alarm, jak i czas alarmu
• Thershold – progi alarmowe dla użytkownika 1 i 2 w jednostkach μSv/h jak i standardowe ustawienie progów alarmowych dla przyjętej dawki, mocy strumienia cząstek beta i CPS
• Dose – ustawienia funkcji dawkomierza, możemy przeskakiwać między użytkownikiem pierwszym, a drugim, uaktywnić przycisk resetu dawki przyjętej jak i od razu go wyzerować.
• Options – kryje w sobie sporo opcji
• Time and Date – ustawimy tutaj czas, datę i format godziny
• Units – służy do ustawienia jednostki pomiarowj, do wyboru mamy cztery μSv/h, μR/h, CPS i CPM.
• Language – Cztery języki menu do wyboru: Rosyjski, Angielski, Francuski i Niemiecki.
• Display Off – W tym miejscu ustalimy czas wygaszania ekranu podzielony na 15 sekund, 30 sekund, 1 minutę, 2 minuty, 5 minut lub 10 minut, nie istnieje możliwość wyłączenia tej opcji.
• Type of Deviation – Wyświetlanie możliwego błędu statystycznego pomiaru
• Search period – opcja ta służy do ustalenia czasu uśredniania wyniku podczas korzystania z Search Mode, zakres od 1 sekundy do 10.
• Bluetooth – włącz lub wyłącz łączność BT
• Deafult setting – przywraca standardowe ustawienia dozymetru
• Factory Reset – przywraca fabryczne ustawienia
• Logging – włącz lub wyłącz zapisywanie danych dla promieniowania gamma i beta, prócz tego czas zapisu wyniku pomiarowego.

Spectrum

• W tym miejscu możemy podejrzeć widmo promieniowania gamma, zaznaczono umiejscowienie energii 662 keV dla cezu-137, szkoda, że nie zaznaczona innych izotopów promieniotwórczych, ale może z czasem to się zmieni.

Radex Obsidian posiada możliwość łączności ze smartfonem poprzez blutetooth, bądź przewód USB z komputerem, przyjrzyjmy się najpierw aplikacji RadexM dostępnej na telefony z systemem Android i iOs

RadexM

Aplikacja umożliwia nam konfigurację dozymetru, nie musimy wówczas korzystać z opcji bezpośrednio w menu urządzenia, wszystko można ustawić przy wykorzystaniu łączności bluetooth, poza tym znalazły się tam wszystkie funkcję w które wyposażony jest dozymetr, dodano jednak możliwość dokładniejszej prezentacji widma gamma, możemy także wczytać wszystkie zebrane dane podczas pomiarów, które utworzą słupkową statystykę. Tracker jednak jest jedną z ciekawszych możliwości aplikacji, pozwala dodawać znaczniki z poziomem promieniowania na mapach google, według wybranego przez nas dystansu, bądź czasu, OBSIDIAN oczywiście korzysta z GPS-u naszego telefonu, nie byłbym sobą jeśli bym nie wykonał testów, a posiadając dozymetr już kilka miesięcy, miałem ku temu wiele okazji, funkcja działa wzorowo, aplikacja się nie zawiesza, jednak ma pewien mankament, podczas wygaszenia ekranu przestaje dodawać znaczniki, co znacząco utrudnia, zapewne jest to mechanizm systemu w telefonie, który ma za zadanie oszczędzać energię, jednak uważam, że aplikacja powinna temu zapobiegać, poza tym problemem, RadexM sprawdza się wzorowo i liczę na dalszy rozwój.

Aplikacja RadexM (na zrzutach ekranu wersja pod system Android) sprawdza się dobrze i pozwala na pełną kontrolę dozymetru z poziomu smartfona

Radex Data Center

Aplikacja pod system Windows jest według mnie obowiązkową pozycją dla każdego posiadacza Radexa Obsidian, pozwala na aktualizację oprogramowania w szybki i wygodny sposób, prócz tego otwiera przed nami pełne opcję konfiguracyjne, pozwala zapisywać zebrane dane pomiarowe, ale co ważniejsze, otwiera przed nami również możliwość zapisu zebranego widma gamma w formacie XML, który możemy odczytać w programie BecquerelMonitor i samemu wykonać szczegółową analizę, natomiast w samej aplikacji również możemy podejrzeć energię zarejestrowanych „pików” widma.

Piękny pik dla Am-241, co prawda bez wykorzystania domku ołowianego, energia kwantów gamma natomiast była przesunięta o 5 keV

Obsługa i konfiguracja BQ jest dość uciążliwa, tym bardziej jeśli nie posiadamy ołowianego domku, który prawie całkowicie mógłby odciąć tło naturalne, wpływ na widmno ma również wiele czynników, takich jak temperatura otoczenia, bądź wilgotność powietrza.

Radex Data Center i widmo radioaktywnego toru-232

Wróćmy jednak do pomiarów mocy dawki gamma w jednostkach μSv/h, w tym momencie od razu należy brać pod uwagę obecność kompensacji energetycznej, wynik nie jest przeliczany względem CPS/CPM, a energii kwantów, stąd też początkowo niższe wyniki w μSv/h mogą zdawać się błędne, jednak jest to zdecydowanie bardziej miarodajny wynik, niż te, które wskazują nam typowe liczniki Geigera, ponieważ w żaden sposób nie mają możliwości określić mocy mierzonych energii, stąd też do testu porównawczego wybrałem inne dozymetry scyntylacyjne, należy jednak pamiętać, że posiadają one różnice w zakresie mierzonych energii. Radex Obsidian posiada wyniki mierzone od strony okna i po przykładaniu źródła promieniowania bezpośrednio na znaczku Radex z przodu obudowy.

Liczniki scyntylacyjne zważywszy na wysoki tło naturalne i szybkość rejestracji wzrostów promieniowania są znacząco szybsze w dokonywaniu pomiarów, dynamika w Obsidianie stoi na bardzo wysokim poziomie, nie tracą przy tym precyzji, względem typowych liczników Geigera, prędkość ustalania mocy dawki jest szybsza 10-ktornie, a nawet 100-krotnie!

Niestety na chwilę obecną nie posiadam więcej sprzętu porównawczego tego typu, po testach jednak łatwo zaobserwować, że czułość i wskazania są jak najbardziej na plus, łatwo zauważyć również, iż bliższe osadzenia kryształu względem przedniej strony obudowy wpływa na jego wyższą czułość w tym miejscu.

Porównajmy teraz wyniki w surowych jednostkach CPS, by przekonać się jaką wydajność posiadają dla poszczególnych źródeł promieniowania.

• 

Obsidian – typowy pomiar, źródło promieniowania przykładane bezpośrednio do okna pomiarowego, tło naturalne około 8 CPS

Obsidian (P) – źródło przykładane do przedniej strony dozymetru w miejscu logo producenta, bliższa odległość scyntylatora, ale do pokonania plastik

Exploranium GR-110G – Standardowy pomiar w pełnym zakresie mierzonych energii 0,08 MeV do 3.0 MeV, tło naturalne około 100 CPS

Exploranium GR-110G HE – dolny zakres mierzonych energii zaczyna się od 0,40 MeV, co wpływa na niższy bieg własny i reakcje dopiero na wyższe energie, tło naturalne około 10 CPS

Polon-Alfa PM 1401 – Dosyć leciwa konstrukcja, zakres mierzonych energii od 0.06 MeV po 3.0 MeV, tło naturalne wynosi około 7 CPS.

Po testach łatwo zauważyć, że Radex Obsidian jest bardzo czułym dozymetrem na detektorze scyntylacyjnym, ale w większości przypadków także odległość źródła od kryształu gra główną rolę, niż cienki plastik, często zysk wskazań przekracza nawet 100%. Warto również zwrócić na podobieństwo wyników GR-110G w trybie HE do PM1401. Podsumowując w teście CPS wypadł bardzo dobrze, oczywiście Exploranium GR-110G notuje lepsze wyniki, jednak jest to sprzęt duży i ciężki, posiadający duży kryształ scyntylacyjny.

Ostatnim testem jest ustalanie mocy dawki gamma w odniesieniu do innych liczników scyntylacyjnych, które znajdują się w kolekcji Dozymetrii

• 

W tym przypadku również przednia strona jest zazwyczaj czulsza, wyjątkiem są wyroby z polewy uranowej, które w dużej części blokuje przedni część obudowy Obsidiana, co ciekawe DoseRae 2 notuje najwyższe wyniki dla dźwigni AZS, natomiast dla spodka barwionego solami uranu-238.

Liczniki scyntylacyjne, które wzięły udział w teście porównawczym

Z dodatkowych opcji, których nie opisałem, istnieje oczywiście możliwość aktywacji dość głośnej akustycznej sygnalizacji zarejestrowanych kwantów, jeśli się nie mylę w rozdzielczości 1:10, czyli co dziesiąty, wszystko ze względu na wysoki bieg własny, bardzo przydatna i lubiana funkcja, szkoda, że zabrakło możliwości zmiany tejże rozdzielczości, przy wyższych wartościach byłoby to przydatne.

Podsumowując, Radex Obsidian to obecnie jeden z najlepszych opcji jeśli szukamy miernika scyntylacyjnego w rozsądnej cenie, jest bardzo czuły, wyposażony w świetny zakres pomiarowy i energetyczny, posiada całkiem rozsądny kryształ, potrafi również zebrać całkiem niezłe widmo, co prawda jego FWHM raczej nie należy do najlepszych, ale jesteśmy w stanie wykryć sporą ilość izotopów promieniotwórczych, niestety jednak wynik nie zawsze jest w pełni jasny. Ogólnie bardzo polecam, świetnie przemyślany dozymetr, a tym bardziej, pamiętajcie, że jest to produkt cały czas rozwijany, następne aktualizację mogą przynieść jeszcze sporo zmian.

Plusy:

• Świetny stosunek ceny do możliwości
• Bardzo dobry zakres pomiarowy i energetyczny
• Moc dawki promieniowania gamma z uwzględnieniem energii kwantów (kompensacja energetyczna)
• Wysoki bieg własny i czułość
• Mnogość opcji konfiguracyjnych
• Możliwość komunikacji z PC i aktualizacji oprogramowania
• Łączność ze smartfonem przez Bluetooth i aplikacja RadexM
• Możliwość dodawania znaczników poziomu promieniowania na mapach
• Wbudowany ładowalny akumulator

Minusy:

• Czas pracy na w pełni naładowanym akumulatorze mógłby być dłuższy
• Dość łatwo rysujący się ekranik (polecam od razu nałożyć folię ochronną dobrej jakości).
• Problem z dodawaniem znaczników gdy smartfon ma wygaszony ekran
• Zaznaczony wyłącznie cez-137 w spectrum

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dozymetr Radiometr IRD-02B1

Kolejna perełka w mojej kolekcji, czyli Radiometr na który bardzo długo polowałem i w końcu udało mi się go nabyć, do tego w świetnym stanie technicznym i wizualnym. Model IRD-02B1 jest wersją cywilną IRD-02, której wyprodukowano bodajże jeszcze mniej, wnioskując po bardzo krótkim numerze seryjnym.

Sprzęt standardowo posiadał

• Radiometr IRD-02B1
• Styropianowe opakowanie
• 6 baterii R6
• Instrukcje obsługi

Typowy zestaw tamtych lat, czyli standardowo brak choćby etui do przechowywania urządzenia.

Cała obudowa została wykonana z tworzywa sztucznego, które robi nie najgorsze wrażenie, jest całkiem grube, niestety spasowanie nie należy do najlepszych, Radiometr dosłownie skrzypi nawet przy typowym jego użytkowaniu, jednak nie robi wrażenia by miał się łatwo rozpaść. Wymiary są kolosalne, możemy zapomnieć o umieszczeniu do w kieszeni, mimo tego użytkowanie i trzymanie IRD-02B1 jest całkiem wygodne i mi osobiście nie sprawi żadnych problemów. Pamiętajmy, że konstrukcja nie jest szczelna, co prawda częściowe uszczelnienia uzyskała, ale nadal kurz i pył może dostać się do wnętrza. Waga również nie należy do najmniejszych, wraz z bateriami węglowymi wynosi 572g, używając alkalicznych waga jeszcze wzrośnie.

Wyświetlacz to ponownie znany nam model wykorzystywany w wielu radzieckich radiometrach takich jak Bella, DRG-01T1 czy DKS-04, czyli całkiem wytrzymały, dający świetną widoczność wskazań w pełnym słońcu i do tego energooszczędny, a w razie wylania istnieje możliwość wymiany na współczesny odpowiednik. Wracając do wyświetlacza, niestety zabrakło możliwości jego podświetlenia.

Zasilanie odbywa się poprzez 6 baterii typu R6, czyli dostępnych w każdym sklepie z elektroniką, co ciekawe czas pracy nawet przy użyciu zwykłych węglowych R6 daje nam około 50h godzin pracy, korzystając z alkalicznych możemy ten czas wydłużyć do około 350h, jest to bardzo dobry wynik, zważywszy na wiek konstrukcji, niestety jednak poziom napięcia ogniw zasilających w żaden sposób nie jest wyświetlany. Klapka osłaniająca koszyk na baterie montowana jest na zatrzask i trzyma się świetnie, nie wymaga żadnych narzędzi do jej demontażu, niestety koszyk wraz z ogniwami nie jest zbyt ściśnięty i przy ruchach słychać jego cichy stukot, aby się go pozbyć warto dokleić podkładkę filcową, u mnie załatwiła sprawę wzorowo.

Wracając do serca IRD-02B1, wykorzystano tutaj bardzo dobry okienkowy licznik GM typu SBT-10, jest to delikatnie inna wersja wariacji SBT-10A, zyskujemy czyli sporą powierzchnię czynna 40cm2 wraz ze świetna czułością na rozpady beta i kwanty gamma, cząstki alfa zostały całkowicie pominięte, zastosowano tutaj ekranowanie z cienkiej folii aluminiowej, a dla pomiaru mocy dawki gamma zdejmowalny filtr z grubą płytką metalową i ołowiem.

Do dyspozycji mamy dwa tryby pomiarowe:

• μSv/h – dla przestrzennej mocy dawki gamma, filtr wówczas powinien być złożony
• Rozp/cm2 – Dla aktywności strumienia cząstek beta aktywnych, należy wykonać pomiar wraz z filtrem i jego wynik odjąć od wyniku pomiaru z filtrem zdjętym.

IRD-02B1 podczas pomiaru siateczki żarowej zawierającej radioaktywny Tor-232

Zakres pomiarowy niestety nie zachwyca i jest to chyba największy minus tego modelu, dla mocy dawki gamma zmierzymy od 0.01 do 20 μSv/h, natomiast dla rozpadów beta od 1 do 2000 rozp, takie wartości niestety łatwo zapełnić, czułość radiometru możemy zdecydowanie zaliczyć jako plus, reaguje bez problemu na granit, umywalki, płytki podłogowe czy inne lekko aktywne obiekty i to w bardzo szybki sposób, dynamika pomiaru stoi na bardzo dobrym poziomie, co prawda cierpi na tym również precyzja, jednak czas uśredniania ustalono chyba pośrodku między precyzją, a dynamiką, dzięki temu IRD-02B1 może sprawdzić się w wielu zastosowaniach, tylko na pewno nie tam, gdzie poziom promieniowania jest wyższy niż 20 uSv/h.

Wykonałem w pierwszej kolejności test dla mocy dawki gamma, wraz z innymi radiometrami posiadającymi zdejmowalny lub fabrycznie zastosowany filtr gamma

Jak łatwo zaobserwować, filtr jest wykonany bardzo dobrze, całkowicie zatrzymuje cząstki beta i też niższe energie kwantów gamma, generalnie więc wzorowo wskazuje przestrzenną moc dawki gamma, czyli wszystkie te kwanty, które są w stanie bombardować organy wewnętrzne.

Sprawdźmy jak sprawa wygląda przy po zdjęciu filtra, przypominam, że poprzez użycie cienkiej folii, cząstki alfa są całkowicie zatrzymywane, stąd też wyniki czasem mogą być niższe niż w DRBG-01, mimo użycia bardzo podobnego licznika GM SBT-10A.

Tutaj oczywiście przewagę ma Mazur PRM-9000, nie dość, że sam licznik GM 7317 jest niesamowicie czuły, to również idealnie nadaje się do wykrywanie skażeń alfa promieniotwórczych, wyniki są również niższe niż te w EKO-1 (DRGB-01), mimo zastosowania praktycznie tego samego licznika GM, wpływ folii na cząstki beta, czy może błędna kalibracja lub dalsza odległość licznika GM od okna? Ciężko stwierdzić, ogólnie jednak czułość IRD-01B1 pozostaje dobra i we własnym zakresie określić, czy wystarczająca.

Dodatkowych opcji tutaj nie znajdziemy, jest dźwięk przyjętych cząstek, którego w żaden sposób nie wyłączymy, na próżno szukać tutaj dawkomierza, czy jakiegokolwiek alarmu.

Podsumowując, jest to dość stara konstrukcja, ale wyposażona w algorytm uśredniający wynik, prócz tego otrzymujemy świetny filtr gamma i długi czas pracy na bateriach, niestety jednak jest to sprzęt duży i ciężki, posiada niski zakres pomiarowy, a obudowa trzeszczy, kupić generalnie warto, ale też nie ma sensu przepłacać, lepiej poczekać na porządną okazję, niż wydawać 1500-2000 złotych.

Plusy:

• Bardzo dobry okienkowy licznik GM SBT-10 o dużej powierzchni czynnej 40 cm2
• Dźwięk przyjętych kwantów
• Wzorowo wykonany filtr gamma
• Długi czas pracy na alkalicznych bateriach
• Bardzo dobra czułość
• Idealna widoczność w słońcu
• Częściowo uszczelniony
• Wysoka dynamika wskazań z niezłą precyzją
• Według mnie wygodna obsługa

Minusy:

• Niski zakres pracy
• Brak informacji o zużyciu baterii
• Skrzypiąca obudowa
• Brak możliwości wyłączenia dźwięku
• Brak alarmu i dawkomierza
• Wysoka cena i mała dostępność
• Duży i dosyć ciężki

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Film ukazujący pracę dozymetru

Dozymetr scyntylacyjny Horiba Radi PA-1000

Radi PA-1000 zainteresowałem się w roku 2011 po awarii w Fukushimie, gdyż miałem okazję obejrzeć wiele japońskich filmów z pomiarów przy wykorzystaniu tego modelu, dopiera teraz jednak trafił do mojej kolekcji i to ze świeżej produkcji pod koniec roku 2020, jeśli zależy nam na najnowszej serii, bezpośrednio od producenta, warto dokonać zakupu bezpośrednio na HORIBA

Zestaw producenta obejmuje:

• Kartonowe pudełko
• Instrukcję obsługi
• Dwie baterie R6 Panasonic
• Pasek/smyczka do zaczepienia na dozymetr
• Instrukcję obsługi w języku angielskim
• Adnotację
• Dozymetr PA-1000

Zestaw standardowy, szkoda, że bez dodatkowego etui pozwalającego wygodniej przechowywać dozymetr.

Cały standardowy zestaw producenta

PA-1000 wykonano w pełni z tworzywa sztucznego wysokiej jakości, spasowanie elementów jest wręcz wzorowe, a gdy weźmiemy sprzęt do ręki, czuć jego jakość, nic nie trzeszczy, nie ugina się, a wyświetlacz chroni gruba szybka, cała konstrukcja jest szczelna, posiada certyfikat IP-X4, czyli jest częściowo wodoszczelny, co prawda nie możemy zanurzyć go w wodzie, jednak deszcz nie jest mu straszny. Do kontroli urządzenia mamy dwa przyciski, bardzo wygodne w użyciu o przyjemnym kliku. Wymiary urządzenia to 121 x 68 x 28 przy wadze około 175 g wraz z zamontowanymi bateriami.

Wyświetlacz to autorski czterocyfrowy monochromatyczny LCD, cyfry są duże i czytelne, zastosowanie tego typu wyświetlacza posiada swoje atuty w postaci energooszczędności i idealnej widoczności w pełnym słońcu, niestety zabrakło możliwości podświetlenia wskazań, trochę szkoda, podczas mroku pozostaje nam ratować się latarką.

PA-1000 zasilany jest przez dwie baterie R6, czyli łatwo dostępne w każdym sklepie elektronicznym, czas pracy na nowych węglowych ogniwach powinien wynosić powyżej 50h, czas ten możemy wydłużyć do około 400h jeśli korzystamy z baterii alkalicznych, niezły wynik, zważywszy na użycie łatwo dostępnych baterii, można również korzystać z akumulatorków. Stan zużycia zasilania wskazuje ikonka w prawym górnym rogu. Wymiana baterii co prawda posiada solidną śrubę, jednak można na upartego odkręcić ją bez użycia narzędzi, wnętrze komory ogniw posiada uszczelki dla zachowania hermetyczności, a sama klapka zakręcona trzyma się idealnie.

Elementem pomiarowym jest licznik scyntylacyjny składający się z kryształu cesium iodide i silicon photodiode o wyokim biegu własnym, który reaguje na kwanty gamma o energii powyżej 150 keV, co ciekawe dozymetr posiada kompensację energetyczną, czyli moc dawki gamma w μSv/h bierze pod uwagę energię mierzonych fotonów, jest to w moim rankingu jedno z najwyższych i profesjonalnych rozwiązań. charakterystyka urządzenia wręcz wybitnie służy do wyłącznie pomiaru promieniowania gamma, warto pamiętać, że metoda scyntylacyjna jest jedną z najlepszych rozwiązań, podczas testów na niskoenergetyczne emitery kwantów gamma takich jak płytki podłogowe, granit, umywalka, czy kamienie sprawdzał się wzorowo.

Horiba Radi PA-1000 podczas pomiaru różdżki Nano Wand z radioaktywnym torem

Włączając dozymetr musimy poczekać 35 sekund na pierwszy wynik, następnie wskazania odświeżane są co 10 sekund, a wynik jest średnią z minutowego pomiaru, co prawda przez to dynamika nie należy do najlepszych, brak tutaj algorytmu resetującego wskazania przy wyższym skoku natężenia promieniowania, ale zyskujemy za to bardzo stabilny wynik po minutowym pomiarze. Zakres pomiarowy niestety jest bardzo wąski, zaczyna się od 0.001 μSv/h i kończy już na 9.999 μSv/h, czyli dość łatwo go zapełnić, trochę szkoda, jednak do typowych zastosowań i kontroli terenu sprawdza się idealnie, gdyż reaguje na źródła promieniowania już ze sporej odległości.

Wykonałem test podczas pomiaru źródeł emitujących kwanty gamma wraz z innymi licznikami scyntylacyjnymi, niestety Exploranium GR-110G jak i sondy scyntylacyjne które posiadam nie są w stanie określić poziomu promieniowania w jednostkach μSv/h, tak więc do testu wybrałem DoseRae 2 i PM 1401.

DoseRae 2 notuje najwyższe wyniki, gdyż reaguje już na kwanty gamma o energii 20 keV i jako jedyny wręcz szaleje przy izotopie Sr-90. Nie oznacza to, że wyniki PA-1000 są kiepskie, wręcz przeciwnie, według mnie wzorowo dokonuje pomiaru mocy dawki gamma.

Również sprawdziłem dokładnie odległość od słabych źródeł promieniowania na którą reaguje PA-1000

Wyniki są świetne, tutaj natomiast DoseRae 2 z najmniejszym kryształem wypada najgorzej, natomiast PA-1000 przegrywa tylko raz z Exploranium GR-110G, jednak zważywszy na niską moc źródeł, łatwo zaobserwować jak czułe są liczniki scyntylacyjne.

Dodatkowych opcji tutaj nie znajdziemy, brak komunikacji z pc, czy możliwości ładowania akumulatorków, dawkomierza również nie ma, możemy jedynie włączyć lub wyłączyć dźwięk przyjętych kwantów

Podsumowując, sprzęt niestety jest bardzo drogi, nie posiada dodatkowych opcji, a jego zakres bardzo wąski, zyskujemy jednak konstrukcję wzorowo wykonaną, posiadającą certyfikat IP-X4 o bardzo czułym liczniku scyntylacyjnym, wszystko więc zależy od naszych osobistych preferencji, nie jest to sprzęt zawodny, jednak w niższej cenie mamy do wyboru szereg innych konstrukcji, posiadających możliwość łączności z pc. Osobiście zawsze chciałem go mieć w kolekcji, uwielbiam go używać i jeszcze mnie nie zawiódł.

Plusy:

• Świetne wykonanie
• Świetna czułość na kwanty gamma
• Certyfikat IP-X4 (kroplo odporność)
• Proste zasilanie na baterie R6 i długi czas pracy
• Bardzo dobry licznik scyntylacyjny o wysokim biegu własnym
• Kompensacja energetyczna
• Sygnalizacja akustyczna przyjętych kwantów
• Stabilne precyzyjne wyniki pomiarowe po upływie minuty
• Prosta obsługa

Minusy:

• Brak możliwości podświetlenia LCD
• Niski zakres pracy
• Dość niska dynamika wskazań
• Brak komunikacji z PC
• Brak dawkomierza i programowalnego alarmu

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Autorski film ukazujący pracę Horiba Radi PA-1000

Dozymetr GQ Electronics GMC-300E PLUS V4 Rev 4.54

Wersja GMC-300E PLUS V4 jest obecnie podstawową i najtańszą opcją dostępną w sprzedaży u producenta, jednak miała wiele swoich wydań, na co warto zwracać uwagę podczas zakupu, myślę, że najlepiej właśnie wybierać najnowszy model trzysetki.

Wersja oprogramowania w dozymetrach GQ Electronics jest jego ważnym elementem, warto więc zawsze mieć najnowszy soft, starsze wersję mogą zawierać błędy lub nie posiadać którejś z opisanych w tej recenzji funkcji. Sam proces aktualizacji wymaga kontaktu z supportem i podania numeru seryjnego.

W momencie pisania tej recenzji, dozymetr dostępny jest bezpośrednio u GQ Electronics w cenie 75$, należy jednak do tej kwoty doliczyć koszty wysyłki z USA.

Standardowy zestaw producenta obejmuje:

• Kartonowe pudełko
• Kartę z wyszczególnionymi poziomami promieniowania
• Dozymetr z folią ochronną na przednim panelu
• Akumulatorek 14500 3,7V 800 mAh

Zestaw typowy, brak dodatkowego etui, ale w tej cenie to w pełni zrozumiałe

Obudowa wykonana została z tworzywa sztucznego nie najgorszej jakości, ale nie jest to szczególnie solidna konstrukcja, mocne jej naciskanie powoduje skrzypienie, ale do samego spasowania elementów nie mam większych zastrzeżeń, za tą cenę ciężko było spodziewać się więcej. Dozymetr nie posiada żadnych uszczelnień, tak więc kurz, pył, wilgoć mogą bez problemu dostać się do wnętrza urządzenia, w wypadku pomiarów narażonych na taką możliwość, polecam używać woreczka strunowego. Za kontrolę dozymetru odpowiadają cztery przyciski, nawigowanie po menu jest dość wygodne, niestety jednak opór przycisków moim zdaniem jest delikatnie za duży, przez co nie czuć lekkości obsługi. Tył urządzenia wyposażony został w otworki na haczyki umożliwiający powieszenie go na ścianie.

Wyświetlacz to monochromatyczny LCD o rozdzielczości 128×32, czyli całkiem energooszczędny, dający idealną widoczność w pełnym słońcu, a po zmroku pozwalający korzystać z równomiernego podświetlenia, którego natężenie można regulować w menu. W opcjach urządzenia także znajdziemy możliwość odwrócenia barw i ustawienia kontrastu, zdecydowanie na plus.

Za zasilanie odpowiada akumulatorek typu 14500 3,7V o pojemości 800 mAh, jego wymiar jest dokładnie taki sam jak typowa bateria R6. Czas pracy po pełnym naładowaniu wynosi około 50h, jest to przyzwoity wynik, tym bardziej, że GMC-300E możemy ładować przez port mini USB, nic nie stoi na przeszkodzie korzystać także z powerbanka, czas ładowania co prawda jest dość długi, ale nie na tyle by uznać to za wadę. Dostęp do akumulatorka i jego wymiany została uproszczona do granic możliwości, gdyż nie wymaga żadnych narzędzi, czy lutowania, a sam akumulatorek siedzi w koszyku.

W GMC-300E V4 użyto również chiński szklany licznik GM typu M4011, który nie został niczym pokrytym, podobno niektóre jego wersje reagują na światło słoneczne, a nawet latarek LED czy UV, moja została wyprodukowana w 2019 roku i jest odporna na źródła światła, nawet silny błysk lampy reporterskiej nie powoduje wzrostu wskazań. Wracając do M4011, jest to licznik wykorzystywany w większości w chińskich dozymetrach, takich jak BR-6, BR-9, KB6011 i podobnych, jego czułość na rozpady beta jest niższa niż w SBM-20, ale bieg własny podobny. Dolna i górna tylna część dozymetru posiada małe otworki, niestety moim zdaniem są za małe i posiadają zbyt duże przerwy, przez co dostęp rozpadów beta jest ograniczony, nie zaznaczono także miejsca obecności M4011, pod światłem jedynie można zaobserwować, że znajduję się w dolnej części. Producent deklaruje, że zakres mierzonych energii zaczyna się od 0.1 MeV, a kończy na 3.0 MeV.

Zakres pomiarowy nie powala na kolana, ale też nie można uznać go za szczególny mankament dozymetru, jesteśmy w stanie dokonać pomiaru od tła naturalnego 0.01 μSv/h, po 328 μSv/h, co ciekawe GMC nadal dokonuje pomiaru powyżej tej wartości, jednak zapewne kosztem precyzji wskazań, jeśli chodzi o wartość w surowych jednostkach, to zakres zaczyna się od 1, a kończy na 65535 CPM. Niestety zabrakło tutaj funkcji dawkomierza, informacji o statystycznym błędzie pomiarowym, nie mamy także możliwości kontroli czasu uśredniania, który zawsze wynosi 60 sekund, co prawda daje to stabilne wyniki, ale wymaga trzymania urządzenia przez minutę w jednym miejscu, brak tutaj dynamicznych reakcji na zmiany poziomu promieniowania, a szkoda, algorytm automatycznie zmieniający czas uśredniania względem poziomu promieniowania lub jego nagłego skoku, to moim zdaniem obecnie jest z najlepszych i wygodniejszych rozwiązań.

Dozymetr posiada kilka trybów pracy, przyciskiem S1 możemy skakać między tymi trybami w każdym momencie bez utraty zebranych danych. Tryby podzielono na:

1. Large Font – wyświetlanie poziomu promieniowania w jednostkach μSv/h mR/h lub CPM
2. Text Mode – Jednoczesne wyświetlanie wyniku w CPM i μSv/h, górna linia do wyboru data lub godzina, dolna linia do wyboru: Average CPM – średnia zliczeń na minutę. Maximum CPM – Maksymalna zarejestrowana wartość zliczeń na minutę. Total Count – całkowita ilość zliczeń od momentu uruchomienia dozymetru.
3. Graphic Mode – Histogram odświeżany co sekundę, mieszczący pomiar minutowy, górna linia wyświetla wartość CPM.

Histogram z ostatniej minuty pomiarowej bywa całkiem przydatną opcją do wizualizacji skoku poziomu promieniowania

Każdą przyjęta cząstka radioaktywna może generować akustyczny klik i jednoczesny błysk diody, która zmienia kolor z zielonego na czerwony przy podwyższonym poziomie promieniowania, obie te funkcję działają niezależnie, tzn możemy obie wyłączyć, włączyć lub pozostawić aktywną tylko jedną. Nie zabrakło także możliwości aktywacji alarmu po przekroczeniu przez nas wybranego progu, bardzo przydatna funkcja.

GQ GMC-300E V4 posiada możliwość zapisu danych pomiarowych, niestety nie możemy zmienić czasu interwału zapisu tych danych, standardowo wynosi on sekundę i na tę wartość jesteśmy skazani, niestety pamięć tej wersji wynosi zaledwie 64kb, gdzie wersje GMC-320/500/600 posiadają po 1MB.

Dozymetr w łatwy sposób pozwala także łączyć się z komputerem poprzez kabel mini USB i darmową aplikację GQ GMC Data Viewer, istnieje także możliwość zakupu wersji PRO. Dzięki łączności z PC, możemy przesyłać dane pomiarowe bezpośrednio na mapę GMC map, aplikacja także posiada możliwość ustalenia interwału zapisu danych wysyłanych na serwery gmcmap, ciekawa opcja pozwalająca stworzyć monitoring poziomu promieniowania online. Niestety nie wiem dlaczego, ale zabrakło aplikacji na telefony, trochę szkoda, myślę, że nie było by większego problemu połączenia dozymetru przez kabelek OTG lub dodania bluetooth w wyższych wersjach.

Podstawowa wersja GQ GMC Data Viewer spełnia swoje wymogi, ale jest i również dość uboga

Sprawdźmy jak GMC-300E V4 radzi sobie w pomiarach, do testu wybrałem chińskie modele dozymetrów oparte również o licznik GM typu M4011 jak i wyższe modele GMC, nie zabrakło także konstrukcji wykorzystujących SBM-20. Przypominam także, że wersja ta została przystosowana do jednoczesnej oceny promieniowania gamma i beta, nie posiada dodatkowego filtra umożliwiającego ocenę przestrzennej mocy dawki gamma, czyli ostatnio bardzo popularne rozwiązanie, zupełne inne niż w starszych radzieckich dozymetrach, gdzie albo skupiano się na pomiarze promieniowania gamma lub stosowano zdejmowalny filtr dla rozpadów beta.

Po testach łatwo zauważyć, że mimo użycia tego samego licznika GM czułość jest jednak wyższa niż w chińskim kb6011 i BR-9C, zaskoczeniem jednak nie jest niższa czułość na cząstki beta względem SBM-20, reasumują jednak nie jest tak źle, generalnie jesteśmy w stanie wykryć nawet lekko skażone powierzchnie o ile emitują kwanty gamma jak i cząstki beta.

Podsumowując, zdecydowanie jest to bardzo ciekawe urządzenie w niskiej cenie, jednak warto chyba dopłacić do wersji 500 lub 500 plus, jeśli jednak zależy nam na jak najniższej cenie, przy zachowaniu sporej swobody konfiguracji, będzie to dobry wybór, pamiętajmy jednak, że droższy o 10$ GMC-320 Plus V4 jest jeszcze lepszym wyborem. Czułość jest przyzwoita, wykonanie nie stanowi problemu, niestety zabrakło możliwości ustalenia interwału czasowego dla zapisu danych, brakuje także filtra dla mocy dawki gamma, a zakres pomiarowy nie powala na kolana.

Plusy:

• Niska Cena
• Zapis danych i komunikacja z PC
• Ładowalny akumulatorek w zestawie
• Czytelny wyświetlacz z możliwością podświetlenia
• Sporo opcji konfiguracyjnych
• Otworki dla rozpadów beta
• Funkcja alarmu
• Sygnalizacja akustyczna i wizualna
• Możliwość aktualizacji oprogramowania po kontakcie z supportem

Minusy:

• Czas pracy na jednym ładowaniu mógłby być mimo wszystko dłuższy
• Gorsza czułość na skażenia beta względem SBM-20
• W starszych modelach możliwa czułość na promienie słoneczne
• Brak uszczelnień
• Brak filtra gamma
• Dugi czas uśredniania bez algorytmu resetu przy nagłych wzrostach promieniowania

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dozymetr Radiometr DRG-01T1 (Дозиметр ДРГ-01Т1)

Bardzo długo szukałem tego dozymetru w rozsądnej cenie, lata temu zainteresował mnie ze względu na całkowite wykonanie z metalu i wykorzystaniu 6 liczników GM, w końcu pojawił się u mojego ulubionego sprzedawcy na eBayu, postanowiłem więc od razu go nabyć. Konstrukcja powstała kilka lat po awarii czwartego bloku w Czarnobylu, miała spełniać wojskowe wymogi, co ciekawe mój egzemplarz został wyprodukowany w roku 2001, więc jest względnie nowy.

Standardowy zestaw obejmuje:

• Kartonowe pudełko
• Instrukcję obsługi w języku Rosyjskim
• Pasek
• Baterie
• Dozymetr

Typowy zestaw dla sprzętu z tego okresu czasowego.

Budowa DRG-01T1 od razu rzuca się w oczy, całość wykonana jest z grubego metalu, dodatkowo mocno skręconego, szybka chroniąca wyświetlacz również robi wrażenie grubej, nic nie trzeszczy, nie lata, Napisy na obudowie wyglądają na ciężko ścieralne, strzemiona solidnie są wkręcone w obudowę, służą do montażu paska ułatwiającego noszenie sprzętu przy sobie, niestety mimo tak ładnie spasowanej obudowy, górna część dozymetru nie posiada żadnych uszczelnień, a wręcz ogromne otwory, gdzie woda, kurz, pył może dostać się do wnętrza bez problemu, pamiętajmy więc by używać worka strunowego podczas brudnych pomiarów, pomijając ten fakt generalnie można więc uznać, że wykonanie pod względem solidności użytych materiałów jest wzorowe, jednak przenosi się ono na wagę dozymetru, który wraz z baterią wynosi ponad 500g.

Wyświetlacz to dokładnie ten sam model jaki stosowano w dozymetrach Bella i jemu podobnych, jest dość trwały, dający idealną widoczność w słoneczny dzień, zdarza się jednak, że umierają jego segmenty, wymiana na oryginalny wyświetlacz jest dość ciężka, ale ze zdobytych informacji dowiedziałem się, że istnieją na szczęście współczesne zamienniki, które nie wymagają poprawek i ingerencji. Nie zabrakło na szczęście możliwości podświetlenia skali, bardzo lubiana przeze mnie funkcja i nieoceniona w czasie pomiarów w ciemności

Zasilanie również standardowe dla dozymetrów produkowanych po Czarnobylskiej awarii, bateria 6F22 9V alkaliczna powinna wystarczyć na ponad 100h pracy, nie jest to szczególnie dobry wynik, warto pomyśleć o akumulatorkach wielokrotnego użytku. Przed pracą należy wykonać test napięcia i sprawności urządzenia, jeśli na wyświetlaczu pojawi się wynik 0513, to znak, że możemy bez problemu przystąpić do pomiarów. Bateria została szczelnie zamknięta solidną metalową klapką, niestety do jej otwarcia jesteśmy zmuszeni korzystać z płaskiego śrubokręta, w warunkach polowych może być to trochę kłopotliwe.

0513 Wskazuje gotowość urządzenia do pracy

Jak wcześniej wspominałem, DRG-01T1 wykorzystuje aż 6 liczników GM, cztery z nich to sprawdzone SBM-20, które wykorzystywane są podczas pomiaru w jednostkach mR/h, natomiast dwa z nich to szklane liczniki GM typu SI3BG, przystosowane do pomiaru wysokiego poziomu promieniowania w jednostkach R/h. Wszystkie liczniki prócz ekranowania poprzez metalowy tylni panel, zostały dodatkowo owinięte w folie z ołowiem, co daje wręcz wzorowe ekranowanie i całkowite odcięcie promieniowania beta, dozymetr więc wybitnie został przystosowany wyłącznie do określania mocy dawki gamma w zakresie energetycznym od 0,05 MeV do 3,0 MeV. Niestety zabrakło możliwości aktywacji akustycznej sygnalizacji przyjętych kwantów gamma lub choćby alarmu.

Zakresy zmieniamy przełącznikami na obudowie, podzielono je na:

• Tryb Pomiar «Измерение» jednostkach mR/h od 0.001 mR/h do 9.999 mR/h (0.01 – 99.99 μSv/h)
• Tryb Szukaj «Поиск» w jednostkach mR/h od 0.01 mR/h do 99.99 mR/h (0.10 do 999.9 μSv/h)
• Tryb Pomiar «Измерение» w jednostkach R/h od 0.001 R/h do 9.999 R/h
• Tryb Search «Поиск» w jednostkach R/h od 0.01 R/h aż po 99.99 R/h

Czas ustalania wskazań dla trybu szukaj wynosi 2,5 sekundy i jest odświeżany automatycznie, natomiast dla pomiaru czas ten wynosi 25 sekund i wymaga za każdym razem manualnego wznowienia pomiaru, należy pamiętać, że opcja poszukiwania służy do szybkiej detekcji skażeń, dając mniej dokładny wynik, niż standardowy tryb pomiaru, ale w poszerzonym zakresie pomiarowym. Co prawda podczas standardowego pomiaru, dynamika wskazań nie jest zbyt imponująca, na szczęście wartości określa dość powtarzalnie.

Zyskujemy więc możliwość zmierzenia poziomu tła naturalnego, aż po ogromnie wartości rzędu bliskiego 100 R/h! Taki zakres w dozymetrze tej wielkości zasługuje na duży plus. Niestety jednak nie istnieje tutaj żaden proces uśredniania wskazań, każdy wyświetlany wynik jest indywidualny bez pamięci, typowy objaw amnezji większości dozymetrów opracowanych zaraz po awarii 4 reaktora w Czarnobylu, czyli czasowa mechanika pomiaru, jednak na wzgląd wykorzystania czterech liczników GM, dokładność jest wyższa niż w konstrukcjach typu Bella czy Sinteks.

Wykonałem test wraz z innymi dozymetrami umożliwiających ustalanie poziomu przestrzennej mocy dawki gamma, należy jednak pamiętać, że DRG-01T1 korzysta z 4 liczników SBM-20, dając dość sporą powierzchnie pomiarową, dlatego mniejsze źródła promieniowania nie będą w stanie pokryć jej całej (trybu wykorzystującego dwa SI3BG nie jestem w stanie przetestować ze względu na brak źródła promieniowania o tak dużej mocy).

Po testach można stwierdzić, że ekranowanie jest wręcz wzorowe, pamiętajmy jednak, że w pomiarze biorą udział cztery liczniki GM lub dla ekstremalnych wartości promieniowania dwa, co tworzy dość sporą powierzchnie pomiarową, wyniki pomiarów dla mniejszych źródeł promieniowania mogą być więc niższe, świetnym przykładem jest tego przełącznik AZS, gdzie farba radowa stanowi malutki punkt końcówki dźwigienki.

Dodatkowych opcji jak komunikacja z pc, zapis danych, dokładny stan zużycia baterii tutaj nie znajdziemy, jednak też zważywszy na leciwość konstrukcji, nie należy się ich spodziewać.

Podsumowując jest to urządzenie raczej do konkretnych zastosowań, całość konstrukcji ogranicza nas do pomiaru mocy dawki gamma, więc jeśli szukamy sprzętu, który pomoże nam wykryć ceramikę z polewą uranową, czy szkło uranowe, to nie będzie to dobry wybór, jeśli jednak szukamy pancernego dozymetru o bardzo szerokim zakresie pomiarowym, posiadającego wzorowe ekranowanie liczników GM dla mocy dawki gamma, jest to opcja godna zastanowienia się.

Plusy:

• Świetne wykonanie z grubego metalu
• Możliwość podświetlenia skali
• Sześć liczników GM
• Niesamowicie szeroki zakres pomiarowy
• Idealne ekranowanie liczników GM

Minusy:

• Czas pracy na baterii mógłby być dłuższy
• Brak możliwości aktywacji akustycznej sygnalizacji
• Brak dawkomierza
• Brak dokładnej informacji o stanie zużycia baterii
• Wymagane narzędzia do zmiany baterii
• Brak uszczelnień – duże otwory na panelu kontrolnym
• Wysoka waga (dla niektórych plus)

• 

• 

• 

• 

• 

•