Recenzja Jupitera miała już miejsce w 2012, wówczas nie było szansy na porównanie go z bardziej profesjonalnym sprzętem pomiarowym współczesnej produkcji, obecnie trafił w moje ręce komplet w kolorze żółtym, postanowiłem więc wykonać ponownie test, ale tym razem znacznie dokładniejszy.
Recenzja może diametralnie różnić się w niektórych aspektach względem poprzedniej, jednak z sentymentu pierwsze recenzje będą cały czas dostępne na blogu, być może część z nich odświeżę z czasem, tworząc nową recenzję, ale spoglądając już bardziej profesjonalnym okiem na ich wykonanie i użyteczność.
Istniał również zestaw z zasilaczem pod akumulator samochodowy 12V.
Zestaw w jakim nabyłem Jupitera SIM-05
Dozymetr nie jest obecnie już produkowany, wnioskuje, że był wytwarzany w latach 1990 do 1993, w chwili obecnej możemy nabyć jedynie używane egzemplarze na aukcjach internetowych, cena zazwyczaj wynosi około 300-400 złoych.
Obudowa w całości wykonana została z tworzywa sztucznego, użyty plastik co prawda jest odpowiednio gruby, nie trzeszczy przesadnie, jednak samo spasowanie nie jest wzorowe, wewnątrz może dostać się pył, kurz itp, blaszki na przedzie i tylnej stronie często są krzywo cięte względem wydruku informacyjnego, napisy funkcyjne potrafią się dość łatwo ścierać, generalnie klasa wykonania podobna do większości mierników z tego okresu.
Wyświetlacz to bodaj ten sam model, który zastosowano w Polaronie Pripyat, czyli duże cyfry, dość niezła trwałość i problematyczna wymiana, gdyż w chwili obecnej ciężko dostać zamienniki. Należy również nie wystawiać go na zbyt duży mróz lub promienie słoneczne, co może poskutkować jego wylaniem. Zdecydowany minusem jest brak możliwości podświetlenia sklali, w nocy uratować może nas wyłącznie latarka.
Za zasilanie odpowiada bateria 6f22 9V, czyli bardzo standardowo jak na po Czarnobylski sprzęt pomiarowy, czas pracy na jednej alkalicznej baterii ciężko oszacować, ale zapewne wynosi ponad 100h, nie jest to zły wynik, ale również daleko mu do nowoczesnych energooszczędnych rozwiązań. Wymiana baterii jest prosta, klapka nie wymaga użycia śrubokrętu i trzyma się dobrze po zamknięciu, można uznać ją za plus. Szkoda, że zabrakło możliwości kontroli napięcia baterii, na szczęście jednak jesteśmy informowani o niskim napięciu ogniwa poprzez migający symbol baterii na wyświetlaczu.
Sercem Jupitera są aż dwa liczniki GM typu SBM-20, czyli sprawdzona i trwała konstrukcja, niestety zabrakło zdejmowalnego filtra dla pomiaru aktywności rozpadów beta, detektory zostały owinięte ołowianą folią, dlatego też dozymetr został wybitnie przystosowany do ustalania mocy dawki gamma, kompensacja energetyczna sprawdza się nieźle, jednak mam wrażenie, że wyższe energie cząstek beta mimo wszystko przedostają się do licznika GM, ale o tym napiszę więcej w dalszej części recenzji. Zakres pomiarowy można uznać za atut, do dyspozycji mamy dwa tryby pomiarowe, pierwszy od 0.01 μSv/h do 99.99 μSv/h trwający 20 sekund i drugi, trwający dwie sekundy od 1 μSv/h do 999 μSv/h, który wzorowo sprawdza się wszędzie tam, gdzie poziom promieniowania jest na tyle wysoki, by móc wykonać błyskawiczny pomiar i oddalić się od epicentrum radiacji.
Jupiter SIM-05 podczas pomiaru starej siatki żarowej „LUXOR” z torem-232
Dodatkowych opcji wiele tutaj nie znajdziemy, ale na szczęście jakieś są, istnieje możliwość ustawienia progu alarmu, niestety są na sztywno zaprogramowane, odpowiada za nie pokrętło u góry urządzenia, do wyboru mamy 0.6 μSv/h / 1.2 μSv/h i 4 μSv/h. Każdy przyjęty kwant sygnalizowany jest dźwiękiem, tutaj należy zwrócić uwagę na niesamowicie klimatyczną barwę „terkotu” moim zdaniem jest to najlepiej brzmiący dozymetr na rynku, dźwięk ten również jest dość głośny, można uznać to za atut, bądź wadę, niestety zdecydowanym minusem jest brak możliwości wyłączenia tego dźwięku.
Wykonałem już standardowy test ekranowania liczników GM i słuszności kalibracji dla ustalania mocy dawki gamma.
* Kliknij w tabelkę by powiększyć
Jak widzimy wyniki są całkiem sensowne, nie zauważyłem szczególnie dużych różnic wskazań, należy jednak brać pod uwagę udział dwóch liczników GM zamontowanych szeregowo. Ekranowanie co prawda nie jest idealne, kompensacja energetyczna nie odcina całkowicie rozpadów beta, ale też nie zaburza diametralnie wskazań.
Podsumowując, jest to bardzo stara konstrukcja, gdzie w obecnych czasach wręcz archaiczna pod względem czasowego odświeżania wyniku, bez uwzględniania wskazań z poprzednich, ale również wyróżnia się kilkoma ciekawymi rozwiązaniami, których brak w sprzęcie pomiarowych po Czarnobylu, zamontowano dwa liczniki GM, dodano alarm i funkcje błyskawicznego pomiaru nazwanej „Search”, dodajmy do tego niezły zakres pomiarowy i jeden z najbardziej klimatycznych dźwięków. Generalnie kupić można, ale nie warto też przepłacać, niestety jego obecna cena jest dość wysoka na rynku wtórnym, a szkoda.
Plusy
Klimatyczny i głośny dźwięk przyjętych kwantów
Alarm
Niezły zakres pomiarowy do 999 μSv/h
Trub poszukiwania, pomiar na szybko
Czytelne duże cyfry
Wytrzymałe etui
Dwa sprawdzone liczniki GM typu SBM-20
Prawidłowo ustala moc dawki gamma (błędy mieszcza się w zakresie)
Minusy
Brak możliwości podświetlenia wskazań
Brak możliwości wyłączenia dźwięku
Tylko trzy poziomy alarmu
Brak możliwości sprawdzenia napięcia baterii
Wynik odświeżany co 20 sekund podczas standardowego pomiaru
Recenzja Soeks Quantum miała miejsce w 2019 roku, jednak jak każdy zauważył sposób wykonywania testów uległ zmianie, stał się bardziej dokładny, stąd też postanowiłem stworzyć odświeżoną wersję receznji.
Urządzenie w Polskiej dystrybucji na stronie SRtech obecnie dostępne jest w cenie 1600zł, jednak w chwili obecnej została przygotowana promocja i istnieje możliwość nabycia go w niższej cenie, stąd też to idealna okazja by nabyć własny egzemplarz.
Klikając w baner po prawe stronie, możecie skorzystać z promocji i nabyć urządzenie aż 30% taniej, pamiętajcie tylko by wpisać kod rabatowy!
Zestaw jaki otrzymujemy przy zakupie Soeksa obejmuje:
Kartonowe pudełko
Dwa akumulatorki GP R3 o pojemności 950mAh
ładowarkę
Kabel mini USB
Instrukcję obsługi
Zestaw bez żadnych zastrzeżeń, brakować może jedynie etui i niestety brak nawet możliwości zakupu takowego.
Dozymetr posiada kompaktowe wymiary, mieści się bez problemu w każdej kieszeni, tworzywo sztuczne z którego wykonano korpus dozymetru jest dobrej jakości, a samo spasowanie poszczególnych elementów jest bez zastrzeżeń, niestety jednak zabrakło tutaj dodatkowych uszczelnień, wilgoć, pył i kurz może dostać się do wnętrza bez żadnych problemów, stąd też podczas „brudnych” pomiarów zalecam używać woreczka strunowego. Przyciski do kontroli urządzenia wciska się z odpowiednim oporem i wyczuciem skoku.
Wyświetlacz jaki zamontowano w Quantum został wykonany w technologii TFT, jego rozdzielczość wynosi 128×160 pikseli, jest również kolorowy, takie rozwiązanie ma swoje zalety, takie jak możliwość zmieszczenia dużej ilości informacji na ekranie, niestety kosztem dużego poboru energii i słabej widoczności w słoneczny dzień, na szczęście kontrola intensywności podświetlania wyświetlacza częściowo niweluje tą przypadłość, jednak nie całkowicie.
Zasilanie odbywa się poprzez dwa akumulatorki R3 o pojemności 950mh, które również bez problemu można ładować podłączając dozymetr do portu mini USB, a sposobów ładowania jest kilka – możemy skorzystać do dołączonej ładowarki, użyć portu USB komputer, czy laptopa, a nawet użyć powerbanka. Czas pracy na w pełni naładowanych bateriach zależny jest o poziomu mierzonego poziomu promieniowania, mocy podświetlania wyświetlacza, czy akustycznej sygnalizacji i wynosi od 10h do nawet 700h, zakres akceptowalnego napięcia wynosi od 1,9V do 3V. Spoglądając na opcje zasilania, mamy do wyboru konfigurowalny czas wygaszacza ekranu, bądź całkowitego wyłączenia dozymetru, jeśli jednak w obu opcjach ustawimy wartość 0, dozymetr nie wygasi się przez tyle czasu na ile wystarczy mu zasilania, a wyłączy dopiero gdy sami o tym zadecydujemy.
Soeks Quantum został wyposażony dwa liczniki GM typu SBM-20 współczesnej produkcji, które zostały zamontowane po obu stronach dozymetru, daje to bardzo ciekawy rezultat dla charakterystyki kołowej, urządzenie posiada szerszy kąt wykrywania skażeń promieniotwórczy niż typowe dozymetry wyposażone w jedynie w jeden licznik GM. Spoglądając na wyświetlacz podczas pomiaru warto zwracać uwagę na intensywność migania kulki z prawej, bądź lewej strony, wskazuje ona dokładnie, który licznik GM rejestruje rozpad promieniotwórczy i ułatwia lokalizację skażenia. spoglądając na boki urządzenia, zauważymy wycięcia, za nimi kryją się liczniki GM, co prawda można mieć wrażenie, że są to jedyne punkty czułości przyrządu, jednak plastik od spodu także „wpuszcza” bez problemu nawet rozpady beta.
Pomiar starego zegarka Westclox „Magic Touch” zawierającego farbę radową
Zakres pomiarowy bez zastrzeżeń, dokonamy pomiaru od 0.01 μSv/h aż po 1000 μSv/h, czyli bez problemu możemy zmierzyć tło naturalne, czy znacznie wyższe wartości, nawet odwiedzając Czarnobylską strefę zamkniętą. Niestety w dozymetrze zabrakło zdejmowalnego filtra wyrównującego charakterystykę energetyczną, stąd też ustalenie mocy dawki gamma jest utrudnione, a wynik podawany na wyświetlaczu jest składową kwantów gamma i rozpadów beta. Każdy cykl pomiarowy trwa dziesięć sekund, więc czas odświeżania wyniku wynosi właśnie dokładnie tą wartość, proces pomiaru, czy jego algorytm został ciekawie zaprojektowany, wynik i jego czas ustalania zależny jest od mocy mierzonego źródła promieniowania, dla mniej aktywnych próbek czas uśredniania jest wydłużony, dzięki temu zyskuje na precyzji, natomiast przy wyższych uzyskujemy znacznie szybciej realny poziom skażenia, pamiętajmy także, że algorytm ten przy nagłym skoku promieniowania kasuje wcześniej zapisane dane pomiarowe by szybko podać nam aktualny poziom promieniowania, dla wzrostu promieniowania został zaprogramowany na reset przy nagłym trzykrotnym skoku względem wyświetlanej wartości, a dla spadku dziesięciokrotnym.
Obok zmierzonej wartości promieniowania wyświetlane są następujące symbole:
Czerwona strzała skierowana w górę pojawia się gdy poziom promieniowania jest o 30% wyższy od obecnej średniej
Zielona strzałka skierowana w dół gdy poziom promieniowania w cyklu pomiarowym jest niższa o 30% od obecnej średniej
Dwie czerwone strzałki skierowane w górę pojawiają się gdy poziom promieniowania znacznie wzrósł względem obecnej średniej
Dwie strzałki skierowane w dół gdy poziom promieniowania znacznie zmalał względem obecnej średniej
Soeks Quantum posiada także świetnie zaprojektowany dawkomierz, który mierzy dawkę przyjętą w μSv, bądź mR, przy czym odlicza dokładny czas ekspozycji, wynik przyjętej dawki nie kasuje się nawet po wyjęciu baterii i podczas jego podglądu widoczna jest także obecny pomiar promieniowania.
Ustawienia dozymetru pozwalają wybrać jednostki pomiarowe, standardowo ustawione są Sieverty, które może zmienić na Rentgeny, bądź jednostki surowe CPM (counts per minute), ustawić próg tła, który również ma wpływa na histogram widoczny podczas pomiaru i aktywację alarmu podczas jego przekroczenia, jak i limit przyjętej dawki po którym także uaktywni się alarm.
Ustawienia dźwięku pozwalają włączyć, bądź wyłączyć sygnalizację akustyczną przyjętych cząstek radioaktywnych, ustawić poziom głośności w skali od 1 do 5, a nawet wybrać ton dźwięku wedle naszych preferencji, prócz tego możemy wyciszyć dźwięk przycisków lub wyłączyć sygnał alarmu progowego.
Przydatną opcją jest również skrót blokady klawiatury, wystarczy jednocześnie wcisnąć lewy i prawy przycisk funkcyjny, by na wyświetlaczu dozymetru ukazała się ikona kłódki, przydatne gdy nie chcemy przez przypadek czegoś przestawić gdy urządzenie jest w kieszeni.
Quantum prócz tego zapisuje w pamięci dane pomiarowe, które możemy także przeglądać wybierając opcję w menu dozymetru, a następnie zapisać na komputerze, wystarczy pobrać darmową aplikację SOEKS Device Manager i połączyć urządzenie przez kabel USb dołączony do zestawu.
Sama aplikacja pozwala na:
Dokonanie kalibracji dozymetru, opcja ta zalecana jest tylko dla zaawansowanych użytkowników i tylko jeśli zajdzie taka potrzeba, gdyż fabryczne ustawienia dopasowano pod dwa liczniki SBM-20
Wracając do opcji Historia, dostępnym w menu Soeksa, które pozwala nam przeglądać zapisane dane pomiarowe w urządzeniu w postaci histogramu w którym zaznaczono kolorowo poziomy promieniowania. Po histogramie wraz z datami możemy nawigować korzystając z przycisków dozymetru, opcję zapisu danych mamy tylko dwie, czyli możliwość zapisu całego procesu pomiaru (co każde dziesięć sekund), wtedy wówczas pamięci wystarczy na 24h, bądź tylko podczas wzrostu promieniowania ponad tło.
Wykonałem test mierząc źródła promieniowania kładąc dozymetr środkiem do mierzonego obiektu, a także kładąc go względem okienka w postaci wycięć w obudowie. W teście wziął także udział Radex RD1706, który posiada także dwa liczniki GM.
W przypadku ustawienia dozymetru względem wycięć, odległość do drugiego licznika GM znacznie wzrosła, jednak testowe źródła promieniowania jakimi dysponuje są dość małe, stąd też często celując w okienko, przy czym zwiększając odległość drugiego licznika GM, wynik jednak był wyższy, gdyż kwanty gamma i strumień cząstek beta przecinał bezpośrednio oba liczniki, kładąc spodem często oba elementy pomiarowe nie pokrywały źródła kontrolnego. Warto jednak zwrócić uwagę na dość podobne wyniki Soeksa Quantum w obu ustawieniach, wskazuje to, że konstrukcja posiada bardzo dobrą charakterystykę kołową, która ułatwia wykrywanie skażeń, Radex RD1706 również pozostaje bardzo dobrym urządzeniem pomiarowym, jednak małe wycięcia, większe rozstawienie liczników GM i bardziej oddalone od obudowy, przekładają się na niższe wskazania.
Wykonałem także test wskazań wybierające inne urządzenia dokonujące pomiarów kwantów gamma i rozpadów beta w μSv/h. Radex RD1706 również posiada dwa liczniki GM tego samego typu, reszta urządzeń poza EcoLifePro-1 posiada jeden licznik GM SBM-20, bądź SBM-20-1.
Ze względu na fakt posiadania źródeł promieniowania dość małych rozmiarów, wyniki Quantuma i RD1706 są niższe, niż w przypadku urządzeń opartych o jeden licznik GM, a to ze względu na mniejsze pokrycie powierzchni pomiarowej, jest to normalne zjawisko, gdyż w przypadku użycia dwóch elementów pomiarowych, wyciągana jest średnia obu.
Podsumowując, Soeks Quantum jest bardzo udanym dozymetrem, posiada całkiem szeroki zakres pomiarowy, bardzo dobrą czułość, ciekawą charakterystykę kołową dla pomiarów, która ułatwia pracę, prócz tego pamięc wewnętrzną z zapisem danych, pozwala także na aktualizację przez kabel usb, czy proste ładowanie baterii, a sama aplikacja wyposażona została w funkcję kalibracji, minusem może być dość krótki czas pracy na baterii, gdy korzystamy z podświetlania i dźwięku, do tego dochodzi brak filtra gamma i uszczelnień.
Plusy:
Funkcja dawkomierza
Na życzenie bezproblemowe płatne wzorcowanie w CLOR
Surowe jednostki CPM
Dwa liczniki GM typu SBM-20-1 współczesnej produkcji
Dostępny w polskiej dystrybucji z gwarancją
Zapis danych pomiarowych
Komunikacja z komputerem
Algorytm uśredniający reagujący na spadek i wzrost poziomu promieniowania
Całkiem dobry zakres pomiarowy
Konfigurowalny alarm
Możliwość aktualizacji i kalibracji poprzez darmową aplikację Soeks Device Manager
Przydatny algorytm słupkowy
Trzy tony przyjętych cząstek radioaktywnych i pięć poziomów głośności
Minusy:
Brak filtra gamma
Brak uszczelnień
Czas pracy na bateriach mógłby być dłuższy
Brak możliwości zakupu etui
Czytelność wskazań w pełnym słońcu nie jest idealna
Tym razem mam okazję przedstawić wam dość mało znany dozymetr Nanodis Colloidmaster CM II, jest to konstrukcja produkcji niemieckiej dostępna w cenie 169€ na stronie stronie producenta Nanodis Shop
Zestaw producenta obejmuje:
Kartonowe pudełko
Zasuwane etui bardzo dobrej jakości
Instrukcję obsługi w języku niemieckim i angielskim
Baterie alkaliczną 6F22
Dozymetr
Zestaw jak najbardziej na plus, cieszy obecność bardzo fajnego i dobrze wykonanego etui.
Obudowę w pełni wykonano z tworzywa sztucznego, na szczęście jest ono bardzo dobrej jakości, plastik jest gruby, nawet jego mocne naciskanie nie powoduje żadnego trzeszczenia i uginania się, całość została także idealnie spasowana, a boki dla pewnego chwytu są gumowane, niestety jednak w żadnym wypadku nie jest to konstrukcja szczelna, otwór ukazujący licznik GM, czy jeden przycisk do kontroli urządzenia ułatwia dostanie się do wnętrza kurzu, pyłu, paprochów, piachu, wilgoci, czy wody, dlatego podczas brudnych pomiarów obowiązkowo trzeba dozymetr wpakować w worek strunowy. Wracając do obsługi, znajdziemy tutaj jeden i jedyny przycisk, który podczas obsługi równomiernie jest podświetlany, daje to nawet fajny efekt.
Wyświetlacz typu zastosowano monochromatyczny, graficzny, jego rozdzielczość nie jest mi znana, oczywiście w tego typu LCD zyskujemy energooszczędność i idealną widoczność w słońcu, podczas mroku pozostaje nam ratować się latarką, gdyż nie ma możliwości jego podświetlenia.
CM II Counter zasilany jest przez baterie bloczkową typu 6f22 9V, co ciekawe jedna taka bateria może wystarczyć nawet na 3 letnie monitorowanie poziomu promieniowania, a korzystając z litowego ogniwa nawet do 8 lat, oprogramowanie po pewnym czasie wygasza wyświetlacz, ale nadal dokonuje pomiaru, dlatego też sugeruje by nigdy go nie wyłączać, mimo, że istnieje taka możliwość, niestety jednak żadna ikona nie informuje nas o stanie zużycia baterii. Klapka baterii wsuwana jest na zatrzask, który trzyma ją wręcz idealnie, nie wymaga więc użycia dodatkowych narzędzi, a zdjęcie jej wymaga po prostu trochę siły (należy wcisnąć ją i przesunąć).
Elementem pomiarowym jest rosyjski szklany licznik GM si-3bg o dość małej powierzchni pomiarowej, znany z wyższych zakresów starych Rentgenoradiometrów DP-5, jego bieg własny jest bardzo niski, wynosi około 1-2 CPM, łatwo więc wywnioskować, że raczej nie jest to urządzenie do pomiaru lekko aktywnych przedmiotów, czy śladowych skażeń, zakres pomiarowy według producenta zaczyna się dopiero od 1μSv/h, a kończy na 999 μSv/h, co ciekawe, mierzy nawet powyżej tych wartości, udało mi się zarejestrować poziom promieniowania na poziomie 1029 μSv/h. Dla użytego licznika GM wycięto otwór, tak by również mógł wykrywać rozpady beta, ale tylko te wysokoenergetyczne, dlatego też wynik jest składową kwantów gamma i rozpadów beta, zabrakło tutaj filtra, tak więc nie ma możliwości pomiaru przestrzennej mocy dawki gamma, dość popularne ostatnio rozwiązanie, generalnie uważam, że filtr to zdecydowany atut. Zakres mierzonych energii niestety nie jest mi znany, ale na pewno wyciąga pełen potencjał szklanego si-3bg, gdyż został całkowicie odsłonięty.
Wynik jest sumą przyjętych kwantów w ciągu określonego czasu, działa to na zasadzie bloków, ostatni w kolejce zostaje zastępowany poprzez najnowszy, stąd też wskazania są na bieżąco aktualizowane, co prawda dynamika nie jest szczególnie wysoka, ale też i nie wymaga trzymania dozymetru w skażonym miejscu przez minutę, nie znajdziemy tutaj także popularnego i chwalonego przeze mnie algorytmu, który kasuje szybko stare dane pomiarowe przy wyższym skoku promieniowania.
Z dodatkowych opcji mamy tutaj dawkomierz, który zważywszy na możliwość pracy dozymetru jako monitor promieniowania jest wręcz nieoceniony, a tym bardziej przy niesamowitym zakresie od 0.01 μSv aż po 999 Sv, prócz tego możemy ustawić alarm dla mocy dawki i dawki przyjętej:
Istnieje także możliwość aktywacji akustycznej sygnalizacji każdego przyjętego rozpadu, bardzo ceniona i lubiana funkcja. Więcej dodatkowych opcji tutaj nie znajdziemy, a obsługa urządzenia jest prosta i intuicyjna.
Podczas testów dozymetr niestety nie reagował na szkło uranowe, płytki podłogowe czy inne lekko aktywne obiekty, jednie wyroby ceramiczne barwione solami uranu jesteśmy w stanie dość bezproblemowo wykryć, jednak tylko jeśli bezpośrednio przyłożymy barwienia do okna pomiarowego.
Wykonałem test wskazań wybierając podobną konstrukcję, czyli dozymetr umożliwiający pomiar promieniowania gamma i beta, średnia licznika GM w CM II counter najbliższa jest SBM-21 użytego w DKS-04, generalnie wyniki były dość podobne, ale pamiętajmy, że oba dozymetry posiadają rozdzielczość wskazań z dokładnością do 1 μSv/h.
Podsumowując, sprzęt raczej nie dla wszystkich, do pomiaru nie jest to idealne rozwiązanie, gdyż w tej cenie znajdziemy konstrukcję czulsze i bardziej precyzyjne, jednak jako monitor promieniowania lub dawkomierz sprawdzi się bardzo dobrze, tym bardziej, że wymaga wymiany baterii raz na 3 lub nawet 8 lat, niestety jednak jest to sprzęt bardzo ograniczony, nie posiada zbyt wielu opcji, łączności z pc, możliwości podświetlenia LCD, zważywszy na to cena jest wysoka. Na plus również zaliczam zestaw i bardzo ładne etui.
Plusy:
Niesamowicie długi czas pracy na baterii alkalicznej 3 lata lub litowej 8 lat
Bardzo fajne etui w zestawie
Ogromny zakres dawkomierza
Konfigurowalny alarm
Możliwość aktywacji akustycznej sygnalizacji przyjętych rozpadów
Gumowany chwyt obudowy
Prosta obsługa
Minusy:
Pomiar z dokładności co 1 μSv/h
Brak uszczelnień
Brak komunikacji z pc
Mała ilość opcji konfiguracyjnych
Dość wysoka cena
Nie nadaje się do mierzenia lekko aktywnych skażeń
Mazur PRM-8000 jest modelem niższym od wcześniej opisywanego PRM-9000, więc i także tańszą opcją, mimo bardzo podobnej konstrukcji, jest to oczywiści produkt produkcji USA, łącznie z użytym licznikiem GM.
Dozymetr z wysyłką do Polski można nabyć bezpośrednio u producenta Mazur Instruments
Zestaw w pełni wystarczający, jeśli chcemy coś dokupić, na stronie producenta dostępna jest mała hermetyczna walizeczka i bardzo polecany przeze mnie kabel do transmisji danych 3,5mm mini jack na USB.
Etui dostarczone wraz z urządzeniem pozostawia świetne wrażenie, jest bardzo dobrze wykonane, posiada mocny rzep i solidną klamrę, a co ważne można korzystać z dozymetru w nim umieszczonego, zasługuje więc to na duży plus.
Tworzywo sztuczne z jakiego wykonano PRM-8000 analogicznie względem PRM-9000 jest świetnej jakości, nie trzeszczy, nie skrzypi, a poza tym jest świetnie spasowane, dodatkowo uodpornione na udary, uszkodzenia mechaniczne i rysy dzięki grubości obudowy rzędu 2,5mm, biorąc dozymetr do ręki od razu czuć, że jest to sprzęt wysokiej klasy, może również pracować w ciężkich warunkach, przy takich jak upał 51°C, czy mróz do -20°C. Samo wnętrze kryje również dodatkowe ekranowanie aluminium, które pomaga niwelować zakłócenia elektromagnetyczne. Nawigacja po menu jest wygodna, membranowe przyciski działają z odpowiednim oporem i wyczuciem, nie sprawiały mi nigdy żadnego problemu.
Wyświetlacz jaki zamontowano w Mazurze posiada dwa segmenty i jest bardzo malutki, przez co nie mieści wiele informacji, natomiast jego największym atutem jest wysoka energooszczędność i idealna widoczność nawet w ostrym słońcu, podczas mroku istnieje możliwość czasowego równomiernego podświetlenia wyświetlacza. Menu natomiast jest w języku Angielskim, bądź Japońskim.
Zasilanie przez baterie alkaliczną 6f22 9V na pierwszy rzut oka może wydawać się niezbyt optymalnym rozwiązaniem, jednak czas pracy na jednej takiej baterii wynosi aż 28,250 godzin, co daje ponad 3 lata! Jeśli jednak fabryczną baterie wymienimy na litową, czas ten możemy wydłużyć do 60,000 godzin, co da nam ponad 6 lat nieprzerwanej pracy. Niesamowity wynik, lepszy również od wersji PRM-9000 (20,150 godzin przy baterii alkalicznej). Jeśli nie jestem w błędzie, jest to nowy rekord czasu pracy na wymiennej baterii względem opisywanych urządzeń na blogu. Wymiana baterii wymaga rozkręcenia obudowy, jednak zważywszy na ekstremalnie długi czas pracy na jednej baterii, nie można tego uznać za minus.
PRM-8000 wykorzystuje licznik GM typu LND-712 produkcji USA, jest to dokładnie ten sam model jaki znajduje się w całej rodzinie Gamma Scouta, posiada okienko mikowe grubości 1.5-2.0 mg/cm², a jego średnica wynosi 9,1mm (0.36 cala), czyli znacznie mniej od LND 7317 użytego w wersji PRM-9000. Czułość na skażenia alfa wywarło na mnie bardzo pozytywne wrażenie, jednak należy pamiętać, że jest to licznik punktowy, jego powierzchnia jest jedynie większa dla kwantów gamma i wysokoenergetycznych cząstek beta.
Zakresy mierzonych energii:
Alfa od 2.5 MeV (Wydajność przy 3.6 MeV wynosi powyżej 80%)
Beta od 50 keV przy wydajności 35% (wydajność przy 150 keV wynosi około 75%)
Gamma/X-ray od 10 keV dla okienka mikowego i od 40 keV przez obudowę
Zakresy co prawda mniej efektowne niż LND 7317, ale nadal w pełni wystarczające.
PRM-8000 dokonuje pomiaru promieniowania jonizującego w zakresie od 0.01 μSv/h aż po 2000 μSv/h (0.001 do 200 mR/h), taki zakres oczywiście należy uznać za plus, mi osobiście nie udało się go przekroczyć, można uznać też, że wyciąga z LND 712 tyle ile się da, nie zabrakło także „surowych” jednostek CPS i CPM w zakresie 3333 CPS i 199.980 CPM. Niestety zabrakło filtra odcinającego cząstki alfa i beta, stąd też nie ma możliwości ustalenia przestrzennej mocy dawki gamma, wynik podawany na wyświetlaczu jest sumą wspólną. Na szczęście sam licznik GM posiada osłonkę, która chroni delikatne mikowe okienko przed uszkodzeniami.
Dostępne jednostki pomiarowe:
μSv/h
mR/h
μR/h
CPS
CPM
Urządzenie podczas pomiaru rejestruje poziom najniższych i najwyższych wskazań od uruchomienia, przydatna opcja podczas podróży, nawet jeśli nie spoglądaliśmy godzinami na wyświetlacz, możemy w prosty i szybki sposób sprawdzić, czy znajdowaliśmy się w miejscu o podwyższonym poziomie promieniowania, a jeśli tak, wyświetlić dokładny czas najwyższej zarejestrowanej wartości, nie zabrakło tutaj także dawkomierza w jednostkach surowych, który również jest aktywny cały czas w tle gdy dozymetr pracuje. Niezależnie od wyżej wymienionych opcji pomiarowych obliczana jest również średnia, każda opcja działa cały czas działa w tle i można bez obaw „skakać” między nimi.
PRM-8000 (tak jak i PRM-9000) posiada możliwość aktywacji akustycznej sygnalizacji przyjętych rozpadów w trzech tonacjach – Low, Medium i High, każda tonacja oczywiście brzmi zupełnie inaczej, natomiast opcja low prócz najwyższej energooszczędności posiada najbardziej klasyczny analogowy dźwięk „klików”. W menu także znajduję się możliwość aktywacji wizualnej sygnalizacji rejestracji rozpadów poprzez aktywację błysków diody led, bardzo fajna i lubiana funkcja. Alarm przekroczenia wybranych wartości możemy ustawić według własnych preferencji lub całkowicie go wyłączyć.
Każda sztuka Mazura posiada swój indywidualny certyfikat kalibracji i przechodzi przez proces wzorcowania zanim trafi do sprzedaży, dlatego również mamy pewność co do poprawności wskazań, zdecydowany plus!
W pierwszym teście czułości wybrane zostały urządzenia potrafiące dokonywać pomiaru w „surowych” jednostkach CPS. Tutaj oczywiście może mieć znaczenie średnica powierzchni pomiarowej, gdzie przy większym źródle promieniowania zarejestruje więcej rozpadów na sekundę.
W tym wypadku oczywiste jest, że mniejsza powierzchnia pomiarowa okienka mikowego ma duży wpływ na ilość rejestrowanych kwantów w ciągu sekundy, przenosi się to jednak na wyższy zakres pomiarowy. tabelka wskazuje również, że PRM-8000 mimo tego samego licznika GM LND 712 jest czulszy od Gamma Scouta, ale tylko ze względu na bliższe umiejscowienie okienka mikowego względem otworu, wyjątkiem jest pomiar siateczek żarowych, gdzie prócz okienka role odgrywa w dużej mierze także powierzchnia czynna ścianek licznika GM, przypominam, że na przeszkodzie w Gamma Scoucie stoi cienki plastik, a w Mazurze jest on znacznie grubszy i gęstszy. Warto również zwrócić uwagę na pomiar izotopowej czujki dymu, gdzie odległość i grubość mikowego okienko gra największą rolę ze względu na promieniowanie alfa i dużej ilości kwantów gamma o niskiej energii 59 keV (typowe cylindryczne liczniki GM bez okienka nie są w stanie wykryć tak niskoenergetycznej gammy).
Zajmijmy się teraz typową jednostką μSv/h w odniesieniu o inne urządzenia pomiarowe z mikowym okienkiem
* Kliknij w tabelkę by ją powiększyć
Przypominam, że PRM-8000 jak i Gamma Scout posiada małą średnicę okna pomiarowego, stąd też dokonuje pomiaru punktowego, co przenosi się również na niższe wyniki przy źródłach o niskiej aktywności i dużej objętości, sprawa natomiast wygląda zupełnie inaczej przy pomiarze małej pigułki ameryku-241 z izotopowej czujki dymu. Podsumowując, podczas poszukiwań ceramiki i szkła uranowego PRM-8000 sprawdzi się dobrze, jednak należy liczyć się z zaniżaniem wyników względem liczników GM typu pancake.
Przetestowałem także wskazania przykładając źródła promieniowania względem okienka i środka czułości licznika GM, w teorii wyniki pomiarów z okienka powinny być wyższe, niż te ze środka czułości, gdzie na przeszkodzi stoi tworzywo sztuczne i obudowa licznika.
* MI = Mazur Instrument i GS = Gamma Scout
Jak łatwo zaobserwować, Mazur posiada znacznie grubszą obudowę, gdzie przedostają się tylko wysokoenergetyczne rozpady beta, a Gamma Scout często nawet wypada czulej gdy mierzymy źródła promieniowania przykładając spód dozymetru.
Mazur posiada wbudowaną pamięć stałą, która nie kasuje się po wyjęciu baterii, zbiera dane według wybranego przez nas interwału 1 minuty lub 1 godziny, pamięć pomieści 91 466 wyników, jednak by dane te przenieść na komputer wymagany jest specjalny kabel, który należy nabyć opcjonalnie, polecam zakup od razu wraz z dozymetrem, zdecydowanie funkcja ta bardzo rozszerza możliwości PRM-8000.
Ciekawą opcją jest czasowy tryb pomiaru, gdzie do wyboru mamy interwały czasowe: 1, 5, 10, 20, 30, 60 i 90minut, a wybrany przez nas czas odliczany jest na wyświetlaczu. Opcja ta może mieć wiele zastosowań, przydatna jest choćby do bardzo szczegółowych pomiarów, gdzie precyzja gra najwyższy priorytet.
Podsumowując, kolejny bardzo udany dozymetr produkcji Mazur Instruments, posiada wszystko to, co powinien, brakuje jedynie większego wyświetlacza i filtra gamma, jednak prócz tego posiada szereg plusów, wykorzystuje dobry licznik GM, wykrywa skażenia alfa, posiada bardzo szeroki zakres pomiarowy, a prócz tego rekordowy czas pracy na jednej baterii alkalicznej typu 6f22, więc jeśli wersja PRM-9000 jest dla Ciebie zbyt droga lub szukasz wyższego zakresu pomiarowego, warto pomyśleć o PRM-8000, mimo mniejszej czułości.
Plusy:
Dobrej jakości etui w zestawie
Dobry licznik GM LND-712 z mikowym okienkiem i maskownicą osłonną
Zaznaczony środek punktu czułości z tyłu dozymetru
Szeroki zakres pomiarowy do 2000 μSv/h
Niesamowicie długi czas pracy na jednej baterii 6f22 (do 6 lat!)
Świetne wykonanie i wzorowe ekranowanie (wewnątrz aluminium)
Pomiar w surowych jednostkach CPS i CPM
Trzy poziomy głośności przyjętych rozpadów (przy okazji zmieniające tonacje)
Wygodne membranowe przyciski
Możliwość kontroli napięcia baterii i zasilania zewnętrznego
Funkcja alarmu i czasowego pomiaru
Zapis danych pomiarowych wewnątrz wbudowanej pamięci
Możliwość łączności z PC
Wyświetlania najwyższego, najniższego i uśrednionego wyniku podczas pomiaru (Działają niezależnie od siebie)
Dawkomierz przyjętych rozpadów (wynik surowy)
Możliwość podświetlenia skali
Wzorcowanie z odręcznym podpisem
Wbudowany zegarek z datą
Minusy:
Brak filtra do ustalania mocy dawki gamma
Mały wyświetlacz
Wybór interwału czasowego mógłby być bardziej rozbudowany
Odległość licznika GM od okienka ogranicza częściowo jego czułość na promieniowanie alfa
Mało intuicyjna obsługa łączności z pc i brak kabla w zestawie (trzeba dokupić oddzielnie)
Film ukazujący pracę Mazura PRM-8000 wraz z krótkim porównaniem do modelu PRM-9000
Widząc po raz pierwszy Raysida, zastanawiałem się czy jest możliwe stworzenie w atrakcyjnej cenie użytecznego sprzętu zbierającego czytelne widmo gamma. W tej recenzji przekonacie się jak urządzenie sprawdza się w roli detektora promieniowania i analizatora spektrum gamma.
Raysida można nabyć w bardzo atrakcyjnej cenie bezpośrednio u producenta Raysid.com
Co ciekawe, jest to produkt Polski, tak więc po zakupie w ciągu dwóch dni od nadania paczki możemy cieszyć się Raysidem.
Testowana wersja jest modelem z najwyższą rozdzielczością widma gamma FWHM poniżej 8.5% dla 662 keV
Zestaw producenta obejmuje:
Zapinane pudełko
Kabel micro USB
Tyczkę teleskopową
Nakładkę na raysid (do montowania tyczki teleskopowej)
Zapinane małe etui z możliwością zapięcia na pasku
Podstawowe informację na kartce
Zestaw wywarł na mnie zaskakująco pozytywne wrażenie, obejmuje wszystko co być powinno, więc szczerze można uznać go za atut.
Raysid jest bardzo mały i całkiem lekki, jego wymiary to 57mm x 35mm x 16mm przy wadze 65g. Tworzywo sztuczne z którego został wykonany robi trwałe wrażenie, nie skrzypi, nie ugina się nawet pod dużym naciskiem i jest twarde, zdaje się być dość odporne na uszkodzenia mechaniczne, jednak nie polecam trzymać urządzenia w kieszeni razem z kluczami. Złącze microUSB i głośnik nie posiada dodatkowych uszczelnień, ale myślę, że w tak małym urządzeniu byłoby to zbędne, łatwo można spakować go w woreczek strunowy. Podsumowując, wykonanie jest bardzo dobre.
Sterowanie spektrometrem odbywa się poprzez jeden przycisk, obok niego znajduje się dioda pod maskownicą w kształcie dobrze znanej nam koniczynki, dioda ta błyska podczas rejestracji kwantów gamma, oczywiście można ją również wyłączyć. Raysid podczas pracy wydaje również akustyczną sygnalizację według wybranej przez nas rozdzielczości (1:1/1:5/1:10/1:20/1:50/1:100), ze względu na wysoki bieg własny Raysida korzystam zazwyczaj z 1:10 lub 1:20 (urządzenie wydaje dźwięk co dziesiąty lub dwudziesty zarejestrowany kwant gamma), poza tym nie zabrakło możliwości aktywacji wibracyjnego alarmu, wyczuwalnego gdy urządzenie nosimy w kieszeni.
Do korzystania z Raysida wymagany jest tablet lub telefon na systemie Android, następnie należy połączyć się przez bluetooth, sam zasięg BT nie jest idealny, należy zbytnio nie oddalać Raysida od telefonu/tabletu, jednak stabilność połączenia jest świetna i rzadko kiedy gubi połączenie, a jeśli już to następuje od razu automatycznie łączy się na nowo i wczytuje zaległe zebrane dane.
Wbudowany akumulator o pojemności 800mAh pozwala na ciągłą pracę urządzenia przez 10 dni, mam wrażenie, że czas ten można również jeszcze wydłużyć, jeśli wyłączymy dodatkowe opcję akustyczno-wizualne i jest to wręcz wzorowy wynik, a tym bardziej, że sposób ładowania Raysida jest prosty, wystarczy klasyczny kabel microUSB i ładowarka, bądź powerbank, czas do pełnego naładowania wynosi około 5h. Procentowy poziom naładowania akumulatora wyświetlany jest w prawym górnym rogu aplikacji. Niestety dostęp do akumulatora nie jest ułatwiony i w razie wymiany na nowy trzeba rozbierać urządzenie lub wysłać do producenta.
Spektrometr posiada kryształ 5cm³ CsI/Tl przystosowany do detekcji kwantów gamma w zakresie 25keV-3MeV, a dla widma gamma 25keV-1MeV, gdzie spodziewana jest aktualizacja rozszerzająca ten zakres. Bieg własny Raysida wynosi około 20 CPS, zważywszy na miniaturowe wymiary jest to bardzo dobry wynik, dla porównania w Radex Obsidian jest to około 8 CPS. Warto przypomnieć, że liczniki scyntylacyjne są często nawet stukrotnie czulsze niż typowe dozymetry wykorzystujące Licznik GM, stąd też reakcja nawet na lekko aktywne obiekty mieszczące się w zakresie mierzonych energii dają o sobie znać wręcz natychmiastowo.
Zakres pomiarowy w zakresie od 0,01 do 200 μSv/h i 1 do 25000 cps również nie zawodzi, bez problemu możemy dokonywać pomiaru tła naturalnego po znacznie wyższe skażenia izotopami gamma promieniotwórczymi.
Skupmy się w pierwszej kolejności na czułości Raysida w porównaniu z innymi licznikami scyntylacyjnymi. Porównane zostały wyniki pomiaru mocy dawki gamma w jednostkach μSv/h lub μR/h, oczywiście nie zabrakło tutaj kompensacji energetycznej, gdzie w typowym okienkowym liczniku GM Am241 notuje absurdalnie wysokie wyniki ze względu na brak kompensacji energetycznej, a przelicznika CPS na μSv/h uwzględniając jeden izotop promieniotwórczy.
Raysid notuje świetne wyniki, podobne do tych z Obsidiana, ale tylko jeśli dokonujemy pomiaru od góry (względem loga Radex).
W przypadku CPS wzięło udział mniej urządzeń, niestety nie każdy przyrząd daje możliwość pomiaru w surowych jednostkach.
Na wstępie dodam, że Exploranium GR-110 posiada ogromny kryształ, jego bieg własny wynosi około 100 CPS, tak więc jego zazwyczaj przodujące wyniki nie są zaskakujące, jednak w tym przypadku zaskakujący jest wynik Raysida, który notuje świetne wyniki, ten malutki kryształ jest niesamowicie czuły.
Pora przejść do najważniejszego, czyli widma gamma. Aplikacja automatycznie analizuje zebrane dane z maksymalnie 1800 kanałów, należy jednak przed przystąpieniem do spektrum zapisać tło promieniowania gamma, najlepiej po zebraniu co najmniej 10.000 pików, następnie możemy przystąpić do zbierania danych, nawet jeśli nie posiadamy ołowianego domku.
Jak widać ilość izotopów zapisanych w bazie danych jest całkiem pokaźna, bez problemu wykryłem Tor-232 z medalionów energii skalarnej czy siatek żarowych, Uran-238 ze starych wyrobów ceramicznych, Cez-137 z suszonych grzybów, Rad-226 ze starej tarczy zegara, czy Ameryk-241 z izotopowej czujki dymu, niżej prezentuje zdjęcia badanych źródeł promieniowania wraz z widocznym widmem gamma, piękne prawda? Widmo gamma bez problemu także można eksportować do pliku CSV.
Wróćmy do samej aplikacji, która posiada szereg ciekawych opcji i wciąż jest aktualizowana.
Tryb „SRCH” służy do poszukiwania źródeł promieniowania, wynik podawany jest w jednostkach μSv/h bądź μR/h i surowych CPS lub CPM przy krótkim czasie uśredniania, tak by skok na nagłe zmiany promieniowania był bez problemu widoczny, sprawę ułatwia również histogram w którym można uwzględnić tło naturalne. Dodam również, że u góry wyświetlana jest dawka przyjęta w μSv.
Znaczniki na mapach, jedna z ciekawszych opcji, poza tym świetnie działająca, wykorzystuje GPS telefonu, pozwala uaktywnić tryb rysowania 24/7, czyli nawet w momencie wygaszenia ekranu smartfona, bardzo brakowało mi tej opcji w aplikacji Radex Obsidian, tutaj na szczęście nie zapomniano o wygodzie użytkowania. Przykładowe znaczniki na mapie prezentuje poniżej
Kolejną ciekawą opcją jest zapisywanie alarmowych wartości pomiarowych „Overload Alarm” w momencie gdy skok wskazań będzie znaczny, zapisane zostaną szczegółowe dane wraz z lokalizacją miejsca by bez problemu móc przy następnej okazji zbadać alarmowy punkt.
Aplikacja także pozwala aktualizować oprogramowanie naszego Raysida poprzez bluetooth, sama operacja jest prosta i szybka, a do tego bardzo wygodna, nie potrzebujemy przewodu usb i komputera z systemem windows.
Podsumowując, cena może złudnie sugerować, że jest to zwykła miernik scyntylacyjny pozbawiony czytelnego widma gamma, jednak po kilku minutach testu wrażenie to znika, jest to w pełni profesjonalny spektrometryczny detektor promieniowania gamma, zdecydowanie wart swojej ceny i w tym wypadku nie dziwi mnie świetna jego sprzedaż, dlatego podczas zakupu często trzeba uzbroić się w cierpliwość i czekać w kolejce na nowe dostawy. Nie musimy przy zakupie martwić się o dodatkowe opłaty celne, gdyż jest to produkt Made in Poland.
Plusy:
Wysoka czułość i bieg własny
Świetna, przemyślana i rozbudowana aplikacja
Bardzo długi czas pracy na jednym ładowaniu
Dobra łączność bluetooth
Proste bezprzewodowe aktualizacje oprogramowania
Niska cena
Świetny zestaw producenta
Wysoka konfigurowalność
Zbiera niesamowicie czytelne widmo gamma
Możliwość odejmowania tła widma gamma
Automatyczna analiza widma gamma
Znaczniki na mapie via gps
Solidna obudowa
Wygodna i użyteczna tyczka w zestawie
Dawkomierz i konfigurowalny alarm
Sygnalizacja akustyczna, wizualna i wibracyjna
Minusy
Wymiana akumulatora w przyszłości może być kłopotliwa
Brak oznaczenia umiejscowienia kryształu scyntylacyjnego w obudowie
Brak aplikacji na system iOS (w przyszłości powinna się ukazać)
RadiaScan 701 przeszedł w ciągu roku kilka aktualizacji, postanowiłem więc raz jeszcze przyjrzeć się tej konstrukcji i dokładniej ją opisać.
Dozymetr najłatwiej nabyć bezpośrednio u producenta RadiaScan
Zestaw producenta obejmuje:
Kartonowe pudełko
Baterie
Dobrej jakości etui na rzep
Karta gwarancyjna
Dozymetr RadiaScan z folią na wyświetlaczu (polecam zostawić, dobrze przylega)
Kabel mini USB
Ładowarkę 5V
Zestaw zaskakująco bogaty, zasługuje na same pozytywy, generalnie niczego tutaj nie zabrakło, jedyne co przyszło mi do głowy, to szczelne woreczki, ale je można łatwo nabyć we własnym zakresie.
Przyjrzyjmy się budowie radiometru, plastik z którego został wykonany jest bardzo dobrej jakości, nie trzeszczy, nie ugina się, nie jest tandetny, niestety samo spasowanie elementów nie jest idealne, ale również nie odbiega znacząco od norm by uznać to za minus. Port mini USB posiada gumową uszczelkę, bardzo dobre rozwiązanie, niestety nie udało mi się jej zdjąć bez dodatkowych narzędzi, co może w niektórych przypadkach być wręcz kłopotliwe. Panel przedni posiada 6 przycisków do kontroli urządzenia, które są całkiem wygodne w użyciu, co prawdą chodzą dość ciężko, ale wykonanie ich jest staranne.
Zdecydowano się tutaj na użycie wyświetlacza OLED, czyli bardziej energooszczędnego niż TFT, bądź IPS, oczywiście monochromatyczny wyświetlacz byłby tutaj jeszcze znacznie oszczędny dla zużycia energii, ale zastosowanie graficznego ma też swoje atuty, dzięki temu na ekranie mamy znacznie więcej informacji, prócz tego idealne podświetlenie, niestety w słoneczny dzień jesteśmy zmuszeni ustawiać jasność na maksymalny poziom, zwiększając tym drenaż baterii, a widoczność wciąż nie staje się idealna.
Pomiar wkładek do butów z zawartością iztoru-232
Za zasilanie odpowiadają dwie baterie R3, w tym przypadku najlepiej użyć akumulatorków, korzystając z dwóch o pojemności 1000 mAh jesteśmy w stanie dokonywać pomiarów przez około 20-30h, nie jest to zbyt spektakularny wynik, ale to typowa bolączka dozymetrów opartych o tradycyjny kolorowy wyświetlacz, na szczęście RadiaScana możemy w każdej chwili podładować przez port mini usb, można nawet skorzystać z powerbanka, nie zabrakło także informacji o aktualnym stanie naładowania baterii.
RadiaScan 701 został przystosowany do ustalania mocy dawki gamma, ale i także wykrywania skażeń beta i alfa, wszystko dzięki zastosowaniu licznika GM Beta-1-1 typu Pancake, co prawda jego powierzchnia nie jest szczególnie duża, ale nadal dająca wiele możliwości i dobrą czułość. Ciekawym rozwiązaniem jest zdejmowalny filtr, możemy zamontować go na dwa sposoby, pierwszy zatrzymujący rozpady beta i gamma, drugi skupiający się na zablokowaniu cząstek alfa, zdejmując go całkowicie uzyskujemy pełną czułość.
Zakres pomiarowy zaczyna się od 0.01 μSv/h, a kończy dopiero na 10 mSv/h (10000 μSv/h), czyli bardzo szeroki, dający wiele możliwości, zważywszy na kompaktowe wymiary dozymetru, zmierzymy bez problemu tło naturalne jak i znacznie wyższe, groźne skażenia.
Tryby pomiarowe podzielono na:
γ Gamma: umożliwia ustalenie mocy dawki w jednostkach μSv/h bądź μR/h, wynik jest uśredniany, wyświetlany jest również możliwy statystyczny błąd wskazań, im dłuższy pomiar tym wynik stabilniejszy, posiada również przydatny algorytm resetujący wynik przy wyższym skoku promieniowania by szybko wskazać nowy, aktualny poziom ekspozycji na kwanty gamma. Można również ustalić alarm dla przyjętej dawki, bądź przekroczenia wskazań. Kolejna ciekawa opcja to możliwość ustalenia interwału do zapisu danych pomiarowych z dokładnością do sekundy. Podczas pomiaru, wciskając strzałkę w dół możemy przejść do informacji o dawce przyjętej, czyli funkcji dawkomierza.
βBeta: służy do ustalenia mocy strumienia cząstek beta w cm2/min, w tym wypadku najpierw należy obrócić filtr by na górnej jej część widniał symbol γ, następnie dokonujemy pomiar tła naturalnego lub mierzonego obiektu, po określonym czasie lub manualnym przerwaniu zbierania danych, należy filtr obrócić tak by na górnej jej części znajdowały się symbole strzałek, następnie dokonujemy kolejnego pomiaru. z dodatkowych opcji mamy możliwość ustalenia czasu zbierania rozpadów z uwzględnieniem błędu statystycznego (pomiar nie zakończy się wówczas po ustalonym czasie jeśli błąd statystyczny nie będzie niższy niż ten wybrany przez nas wcześniej) i próg alarmu.
α Alfa: Identyczna sytuacja jak wyżej, tyle, że ostateczny pomiar wykonujemy zdejmując całkowicie filtr.
Search: Ciekawa opcja pozwalająca efektywniej wyszukiwać skażonych powierzchni, bądź obiektów, do wyboru mamy surowe jednostki CPS (Click Per Second) lub Sv/h, prócz tego możemy samemu ustalić czas uśredniania wyniku w zakresie 4-60 sekund, im czas niższy tym szybsza reakcja na emitery promieniowania jonizującego, kosztem precyzji wskazań. Nie zabrakło także możliwości aktywacji interwału czasowego dla zapisu danych pomiarowych.
Detection: Tryb przystosowany do pomiaru skażeń powierzchni, żywności i innych przedmiotów w których istnieje ryzyko skażenia.
Poza tym z opcji mamy między innymi możliwość ustawienia kontrastu, czasu nieaktywności po którym wygasi się wyświetlacz, włączyć lub wyłączyć akustyczną/wizualną sygnalizację przyjętych rozpadów.
Nawigacja po menu jest wygoda i dość intuicyjna
RadiaScan 701A można aktualizować przez aplikację pobraną ze strony producenta, prócz tego aplikacja otwiera nam możliwość dodatkowych konfiguracji dozymetru, pozwala w prosty sposób synchronizować zegarek, ustawić moc błysków diody służącej do wizualnej sygnalizacji. Aplikacja również może czytać i zapisywać dane pomiarowe, wykonywać zrzuty ekranu.
Standardowo wykonałem testy porównujące wyniki pomiarów z innymi radiometrami, na pierwszy ogień poszło ustalanie mocy dawki gamma.
Filtr wykonuje swoje zadanie wzorowo, jak łatwo zauważyć wyniki RadiaScana 701A są bardzo podobne do tych z Radexa RD1008.
Sprawdźmy czy filtr dla rozpadów beta przy okazji ich nie tłumi, wykonując porównanie z założonym filtrem i kartką z bloku technicznego, wyniki powinny być porównywalne, gdyż jedna kartka w zupełności wystarczy by zatrzymać cząstki alfa
Ewidentnie można zauważyć, że filtr blokujący cząstki alfa, również w dużej części ogranicza czułość na rozpady beta, warto więc korzystać w tej sytuacji z kartki, zastosowany plastik jest po prostu zbyt gruby. Pomijając ten problem licznik GM Beta-1-1 to zdecydowany atut RadiaScana, jego czułość dla cząstek beta jest imponująca, zazwyczaj zysk względem typowych walcowych liczników GM jest spory. W tym miejscu również wspomnę o Soeks Quantum, który oczywiście uzyskuje niższe wyniki dla małych źródeł promieniowania, jednak ze względu na rozstawienie dwóch liczników SBM-20, jest to naturalne zjawisko, które omawiałem jakiś czas temu.
Pora sprawdzić jak Wypada pomiar promieniowania Gamma, Beta i Alfa wraz z innymi dozymetrami wyposażonymi w liczniki GM posiadające okienka z miki.
Wyniki są bardzo dobre, co prawda ustępuje świetnemu licznikowi GM LND-7317 typu pancake, jednak jest tańszy od radiometrów na nich opartych.
Jako ciekawostka, również wykonałem pomiary aktywności strumienia cząstek beta i alfa z odjętym tłem i kwantami gamma, konstrukcja ta idealnie się do tego nadaje.
Podsumowując, RadiaScan to bardzo udany dozymetr, ciężko tutaj znaleźć jakieś większe wady, nadaje się idealnie do większości zastosowań, posiada kompaktowe wymiary i możliwość ładowania przez powerbank, polecam.
Plusy:
Wysoka czułość
Małe wymiary dozymetru
Mnogość opcji
Wyświetlacz OLED
Świetny filtr do ustalania przestrzennej mocy dawki gamma
Możliwość ładowania przez powerbank
Spory zakres pomiarowy
Etui w zestawie
Możliwość komunikacji z PC
Minusy:
Widoczność wskazań w słońcu nie jest idealna
Filtr do pomiaru rozpadów beta jednocześnie w dużej części je blokuje
Czas pracy na bateriach mimo wszystko mógłby być dłuższy
Dziś mam przyjemność przedstawić wam następny model dozymetru z serii Radex od QuartaRad, posiadający znacznie więcej możliwości od serii RD1503 i RD1706, ale o tym przekonacie się podczas czytania recenzji.
W momencie pisania tego tekstu, dozymetr ten dostępny jest w cenie 238$ na oficjalnej stronie producenta QuartaRad Radex RD1212-BT , czyli poniżej 1000zł w przeliczeniu na złotówki, nie jest to wygórowana cena zważywszy na jego funkcje.
Zestaw producenta zawiera:
Pudełko wyłożone gąbką
Dozymetr Radex RD1212-BT
Dwie baterie R3
Kabel mini USB
Instrukcja obsługi w języku angielskim
Certyfikat
Zestaw bez zastrzeżeń, szkoda tylko, że zabrakło etui, które ułatwia transport dozymetru
Zawartość pudełka
W mojej wersji zastosowano obudowę z tworzywa sztucznego, ale matowego i moim zdaniem jest to zdecydowany atut względem starszej jego budowy, gdzie zastosowano lakierowany plastik który bardzo łatwo zbiera rysy, natomiast samo spasowanie obudowy jest wzorowe, nie trzeszczy podczas nacisku, inaczej sprawa wygląda z klapką baterii, lekki jej nacisk wywołuje dość głośny dźwięk skrzypienia, nie wiem czy jest to problem z moim egzemplarzem, ale warto ten fakt odnotować. Całość co prawda nie posiada jakichś widocznych otworów i robi wrażenie dość szczelnej konstrukcji, jednak podczas brudnych pomiarów warto skorzystać z woreczka strunowego. Za kontrolę urządzenia odpowiadają trzy przyciski, czułość i ich skok jest wyczuwalny i precyzyjny, nawigowanie po menu nie stanowi żadnego problemu. Zastanawia brak oznaczenie symbolem + środka czułości licznika GM.
Wyświetlacz zamontowany w RD1212 jest monochromatyczny, mieści się na nim sporo informacji jednocześnie, niestety jego rozdzielczość nie jest mi znana, wiem jednak, że wykorzystanie tego typu lcd odwdzięcza się idealną widocznością w słoneczny dzień, poza tym istnieje możliwość jego równomiernego podświetlenia podczas zmroku, prócz tego oczywiście zyskujemy energooszczędność, czyli wszystko na zdecydowany plus.
Za zasilanie odpowiadają dwie baterie R3, czas pracy na dwóch ogniwach alkalicznych wynosi około 300h, czas ten oczywiście może być znacznie krótszy gdy często korzystamy z podświetlania, wibracji, czy łączności bluetooth, jednak w ogólnym rozrachunku RD1212-BT potrafi pracować bardzo długo na jednym zestawie ogniw i zdecydowanie nie sprawia to żadnego problemu. Dozymetr posiada złącze mini usb, które jednak nie pozwala na ładownie akumulatorków, stąd też zalecam po prostu korzystać z baterii, tym bardziej, że tak jak wcześniej wspominałem, RADEX nie wymaga częstych ich wymiany.
Radex RD1212 BT podczas pomiaru siatki żarowej z torem-232
Elementem pomiarowym jest sprawdzony i całkiem czuły licznik GM typu SBM-20-1, którego obecność możemy znaleźć w wielu innych konstrukcjach. Obudowa nie posiada dodatkowych otworków dla rozpadów beta, ale konstrukcja być może przypomina tą zastosowaną w RD ONE, czyli znacznie niższa gęstość tworzywa sztucznego w obrębie licznika GM, dająca często nawet znacznie większą czułość na rozpady beta niż otworki w obudowie, wiercone w grubym plastiku. Pamiętajmy, że nie zastosowano tutaj filtra gamma, uniemożliwiając w ten sposób ustalenia mocy dawki gamma, tak więc wynik pomiaru jest zawsze składową kwantów gamma i rozpadów beta, ostatnio jest to dość popularne rozwiązanie.
Według specyfikacji, zakres mierzonych energii wynosi:
Dla kwantów Gamma od 0,1 MeV do 1,25 MeV
Dla promieniowania X-ray od 0,03 MeV do 3,0 MeV
Dla rozpadów Beta od 0,25 MeV do 3,5 MeV
Zakres pomiarowy prezentuje się porządnie, RD1212-BT jest w stanie dokonać pomiaru tła naturalnego od 0.05 μSv/h, aż po znacznie wyższe wartości rzędu 999 μSv/h, które ciężko będzie przebić w domowych warunkach, a nawet na wycieczce w Czarnobylskiej strefie zamkniętej, nie zabrakło także przydatnych surowych jednostek CPM w zakresie od 1 aż po 99900, generalnie więc nie ma na co narzekać.
RD1212-BT jak wskazuje sama nazwa, posiada bezprzewodową łączność. Dostępna aplikacja Radex BT na nasze smartfony niestety jest dość uboga w funkcję, co prawda pozwala na dodawanie znaczników poziomu promieniowania na mapach, jednak jej funkcjonalność raczej ogranicza się wyłącznie do tego zadania, szkoda, gdyż nie wykorzystano tutaj potencjału bezprzewodowej łączności jak choćby w Radex Obsidian.
Pora przekonać się jak RD1212-BT wypada w porównaniu z innymi licznikami Geigera, tutaj warto zwrócić uwagę na inne urządzenia z okienkami dla cząstek beta, sprawdźmy zatem czy niższa gęstość tworzywa sztucznego w obrębie umiejscowienia licznika GM jest dobrym rozwiązaniem.
*Kliknij tabelkę by ja powiększyć
Test wskazuje słuszność tego rozwiązania, czułość jest porównywalna z Radex ONE, często nawet wyższa, plastik w obrębie licznika GM posiada na tyle niską gęstość by nie stanowić zbyt wymagającej przeszkody dla cząstek beta.
Podsumowując, zdecydowanie jest to udany dozymetr, posiada wiele przydatnych opcji, odpowiednią czułość i zakres pomiarowy, niestety funkcjonalność łączności z Bluetooth mogła zostać lepiej rozwiązana, brakuje także możliwości konfiguracji długości piku przyjętych rozpadów, przez co przy wyższych wskazaniach sygnalizacja akustyczna zamienia się w ciągły pisk. Ogółem polecam, cena nie jest wygórowana, a sama konstrukcja bardzo dobrze przemyślana
Plusy:
Całkiem długi czas pracy na dwóch alkalicznych bateriach R3
Możliwość podświetlenia skali
Bardzo dobra czułość na rozpady beta
Spory zakres pomiarowy
Możliwość łączności przez Bluetooth
Termometr i funkcja latarki
Dostępność surowych jednostek CPM
Idealna widoczność w pełnym słońcu
Akustyczna sygnalizacja
Odejmowanie tła naturalnego od wyniku
Świetny algorytm uśredniający wynik również błyskawicznie reagujący na wzrost poziomu promieniowania
Zapis danych pomiarowych według ustalonego cyklu
Wskaźnik poziomu baterii
Czas i data
Całkiem korzystna cena
Łączność ze smartfonem i PC
Mały i poręczny
Minusy:
Nie do końca wykorzystana funkcjonalność łączności przez BT
Skrzypiąca klapka baterii
Brak filtra gamma
Brak możliwości ładowania przez złącze mini USB
Zlewająca się w ciągły pisk sygnalizacja akustyczna przy wyższym poziomie promieniowania
W Końcu mam okazję przedstawić wam jeden z ciekawszych radiometrów produkowanych przez Aunis, wersja MKS-03SA jest obecnie najbardziej zaawansowanym modelem w ofercie producenta, posiadającym wiele opcji konfiguracyjnych i licznik GM posiadający duże mikowe okno pomiarowe.
Zestaw producenta obejmuje:
Kartonowe pudełko
Dozymetr
Instrukcję w języku angielskim
Zestaw dość minimalistyczny, zabrakło baterii, etui i kabla mini USB
Obudowa wykonana została w całości z tworzywa sztucznego, ale bardzo dobrej jakości, dozymetr jest ciężki, świetnie spasowany, nic nie trzeszczy i nie skrzypi, ewidentnie czuć jakość MKS-03SA gdy weźmiemy go do ręki, niestety jednak cała konstrukcja nie posiada żadnych dodatkowych uszczelnień, dlatego też podczas brudnych pomiarów, gdzie kurz, pył, błoto, woda może dostać się do wnętrza radiometru, warto włożyć go do woreczka strunowego. Do kontroli dozymetru zastosowano pięć przycisków, obsługa ich jest intuicyjna i wygodna, co prawda należy wciskać je dość mocno, ale dzięki temu nie ma możliwości wciśnięcia ich przez przypadek. Zakres temperatur w których może pracować radiometr, również wypada dobrze, może pracować w mrozie do -20oС i upale 50oС.
Wyświetlacz zastosowano monochromatyczny, czyli tak jak zawsze zyskujemy energooszczędność, świetną widoczność w słońcu, a w razie potrzeby istnieje możliwość podświetlenia wskazań, czyli moje ulubione rozwiązanie, niestety nie mamy możliwości zmiany kontrastu lub mocy podświetlenia. Generalnie wyświetlacz zaliczam na plus.
MKS-03SA zasilany jest poprzez dwie baterie typu R6, co prawda można również użyć akumulatorków, ale polecam korzystać po prostu z baterii alkalicznych, czas pracy na nowych ogniwach wynosi nie mniej niż 400h i jest to całkiem niezły wynik, niestety zabrakło na wyświetlaczu ikonki informującej o poziomie wyczerpania ogniw, szkoda. Radiometr posiada port mini usb, ale nie umożliwia on ładowania akumulatorków, ale istnieje możliwość pracy przy wykorzystaniu zasilacza. Wymiana baterii jest prosta i nie wymaga dodatkowych narzędzi, klapka osłaniająca zasilanie jest zsuwana, co wymaga mocniejszego nacisku, nie ma obaw, że sama się zsunie podczas korzystania z radiometru.
Opisywana wersja jest najdroższą i najbardziej zaawansowaną z oferty producenta, zastosowano tutaj okienkowy licznik GM typu BETA-5-1 o gęstości okienka około 2 mg/cm2 i powierzchni czynnej 39 cm2, jest to ulepszona i nowsza wersja popularnych SBT-10A, według informacji uzyskanych w sieci, jego wydajność dla plutonu (emisja cząstek alfa) powinna wynosić około 20%, więc umożliwia również jego częściowe wykrycie, czego nie umożliwia niestety SBT-10A, tezę tą potwierdziła również specyfikacja dostarczona przez producenta. Radiometr posiada zakres mierzonych energii od 0.05 MeV do 3.0 MeV, wydajność dla rejestracji rozpadów beta wynosi od 50 do 80% zdecydowanie jest to bardzo dobry wynik, MKS-03SA bez problemu i błyskawicznie reaguje nawet na lekko skażone powierzchnie, może żywności, materiałów budowlanych czy kontroli terenu, wszystko dzięki świetnej czułości wykorzystanego licznika GM.
Dozymetr posiada zdejmowalny filtr gamma, czyli jest to jedna z najwyżej notowanych u mnie konstrukcji, gdyż pozwala w prosty i szybki sposób ustalić również przestrzenną moc dawki promieniowania gamma, sam filtr montowany jest solidnie na zatrzask, niestety jednak należy uważać na dolne zaczepy podczas zdejmowania, gdyż przy nieodpowiednim podciągnięciu można je wyłamać, mi osobiście szybko udało wyrobić sobie nawyk zwalniania zatrzasku i pociąganiu filtra w górę i jest to najbardziej optymalne rozwiązanie. Filtr gamma został wykonany z tworzywa sztucznego wraz z płytką metalowo-ołowianą tak by całkowicie odcinać rozpady beta.
Pomiar siatki żarowej „LUXOR” starej produkcji
Zakresy pomiarowe robią ogromne wrażenie, MKS-03SA dla mocy dawki gamma dokonuje pomiaru od 0.01 μSv/h aż po wartości 10 mSv/h, natomiast dla rozpadów beta od 3 aż po 30000 1/min*cm2 i dla skażeń promieniowania alfa od 10 po 30000 1/min*cm2, zdecydowany plus, jeśli gdziekolwiek udałoby się przebić te wartości, będzie to oznaczać jedno – czas uciekać.
MKS-03SA posiada 5 trybów pracy:
Gamma – tryb dla ustalania przestrzennej mocy dawki promieniowania gamma w μSv/h, podczas pomiaru filtr powinien być założony
Dose – wskazuje dawkę przyjętą w μSv
Beta – pomiar aktywności strumienia radioaktywnych cząstek beta w jednostkach 1/min*cm2 (filtr powinien być zdjęty)
Alfa – pomiar skażen alfa promieniotwórczych w jednostkach 1/min*cm2 (filtr powinien być zdjęty)
Scan – funkcja poszukiwania skażeń promieniotwórczych o wysokiej dynamice wskazań w jednostkach 1/min
Wynik pomiarowy jest średnią, zyskujemy bardzo stabilne wyniki wraz z informacją o statystycznym możliwym błędzie, im dłużej dokonujemy pomiaru w jednym miejscu tym wynik staje się stabilniejszy, nie zabrakło także lubianego przeze mnie algorytmu, który resetuje wskazania przy ich wyższym nagłym skoku, tak by szybko podać nam przybliżony aktualny wynik, do całej metody pomiaru nie mam żadnych zastrzeżeń, została świetnie przemyślana.
Radiometr wyposażono również w dawkomierz, który zbiera moc dawki przyjętej podczas pracy urządzenia, dawka przyjęta nie kasuje się po zakończeniu pomiaru, a w razie potrzeby można ją wyzerować, czyli zyskujemy również bardzo funkcjonalny dawkomierz.
Przyjęte rozpady sygnalizuje donośny klik, dźwięk ten można wyłączyć lub zmienić jego rozdzielczość, jako, że BETA-5-1 posiada dość wysoki bieg własny około 2-3 CPS, stąd też kliki są częste nawet dla tła naturalnego, a przy wyższym natężeniu zlewają się w systematyczny klik, z pomocą przychodzi wtedy właśnie zmiana rozdzielczości tak by klik był generowany co piąty lub dziesiąty zarejestrowany kwant, bardzo ciekawa i użyteczna opcja.
MKS-03SA potrafi zapisywać dane pomiarowe według wybranego przez nas interwału czasowego, niestety do wyboru mamy tylko zapis co 1, 5 lub 30 minut, wewnętrza pamięć pozwala na zapis 2000 rekordów, oczywiście urządzenie pozwala także na łączność z komputerem na systemie windows przez kabel mini USB, pamięć urządzenia wówczas przechodzi w tryb pamięci masowej o pojemności 4mb, na niej również znajduję się aplikacja „CONTROL” umożliwiająca konfigurację urządzenia, synchronizację czasu, wyświetlanie w czasie rzeczywistym poziomu promieniowania z możliwością odcięcia tła naturalnego i odczytywanie zapisanych wyników pomiarowych, co ciekawe podczas połączenia nie ma konieczności korzystania z baterii, MKS-03SA może zasilany być przez kabel mini usb i monitorować poziom promieniowania na bieżąco.
Z dodatkowych opcji mamy do dyspozycji zmianę języku menu z rosyjskiego na angielski, możliwość manualnego lub czasowego czytania poziomu promieniowania (w języku angielskim, bądź rosyjskim), ustawić godzinę i datę, które widoczne są cały czas u góry wyświetlacza.
Sprawdźmy najpierw jak MKS-03SA wypada przy pomiarze mocy dawki gamma, w tym wypadku do testu wybrałem radiometry, które także posiadają filtr gamma lub zostały wyłącznie przystosowane do rejestrowania kwantów gamma, oczywiście należy pamiętać, że MKS-03SA posiada dużą powierzchnie pomiarową, dlatego małe źródła powinny uzyskiwać niższe wyniki względem konstrukcji wyposażonych w mniejsze liczniki GM.
* Kliknij by powiększyć
Test wskazuje, że filtr dla mocy dawki gamma w MKS-03SA spełnia swoją rolę bardzo dobrze, natomiast EKO-1 DRBG-01 na liczniku SBT-10A przepuszcza również cząstki beta, zwróćmy również uwagę na wzorowy filtr zastosowany w IRD-02B1
Kolejnym testem jest pomiar promieniowania kwantów gamma i rozpadów beta, alfa. Dla uproszczenia wynik podany jest w μSv/h, sprawdźmy jaką czułość ma MKS-03SA względem innych radiometrów wyposażonych w okienkowy licznik GM
Tutaj warto zwrócić uwagę na wyniki IRD-02B1, DRBG-01 wraz z MKS-03SA, gdyż zastosowano w nim podane liczniki GM, czyli SBT-10, SBT-10A i jego następcę Beta-5 (bądź Beta-5-1). Łatwo zaobserwować przewagę liczników Beta-1 i LND 7317 na czułości dla cząstek alfa promieniotwórczych, co prawda Beta-5 jest już w stanie wykryć chociażby częściowo pluton, jednak jego wydajność dla skażeń alfa nadal jest dość kiepska.
Podsumowując, zdecydowanie mogę polecić ten radiometr, ciężko znaleźć w nim większe wady, posiada wszystko to co powinien, a użyty licznik BETA-5-1 idealnie sprawdza się podczas kontroli powierzchni, terenu, czy podczas poszukiwań uranowej ceramiki na targach, dostajemy w rozsądnej cenie ogromny zakres pomiarowy, świetny filtr gamma, długi czas pomiarowy, jedynie szkoda, że zestaw producenta jest dość ubogi, zabrakło choćby etui. Nie przedłużając, zdecydowanie polecam, ulepszony licznik GM BETA-5-1 względem SBT-10A wypada jeszcze lepiej i jest mniej awaryjny, gdyż zaszły zmiany w jego konstrukcji względem poprzednika w którym zastosowano segmenty.
Plusy:
Bardzo dobre wykonanie
Ogromny zakres pomiarowy
Świetny okienkowy licznik GM BETA-5-1
Proste zasilanie przez dwie baterie R6
Całkiem długi czas pracy na baterii
Idealna widoczność w słońcu
Możliwość podświetlenia wskazań
Świetna czułość na rozpady beta
Możliwość komunikacji z PC
Pamięć wewnętrzna zapisująca dane pomiarowe
Możliwość ustawienia rosyjskiego czytania poziomu promieniowania
Tryb SCAN o wysokiej dynamice wskazań
Świetny algorytm uśredniający wynik z wyświetlaniem możliwego błędu statystycznego
Jakiś czas temu na Dozymetrii opublikowany został test GQ GMC-600, teraz przyszła pora na recenzje tańszej wersji GMC-500.
W chwili obecnej opisywana wersja kosztuje zaledwie 105$ u oficjalnego producenta, należy jednak liczyć się z kosztami wysyłki i odprawy celnej.
Standardowy zestaw producenta zawiera
Dozymetr
Smyczkę
Akumulator 18650 3,7v
Kabel mini usb
Kartę z wyszczególnionymi poziomami promieniowania
Zestaw dość standardowy, patrząc na cenę urządzenia, ciężko wymagać więcej. Etui dołączane do EMF-390 pasuje również na ten dozymetr, ale nie ma możliwości zakupu go osobno.
Obudowa to w pełni tworzywo sztuczne, co prawda spasowanie jest przyzwoicie i skręcone na cztery śrubki, ale niestety nie dość, że lakierowana powierzchnia łatwo zbiera rysy, to całość skrzypi przy mocnym nacisku, tragedii nie ma, ale zdecydowanie nie można całości określić jako solidne wykonanie. Urządzenie oczywiście nie posiada żadnych uszczelnień, kurz, pył, woda czy wilgoć może dostać się do wnętrza bez żadnego problemu, polecam w razie potrzeby korzystać z woreczka strunowego. Cztery przyciski do kontroli urządzenia działają ze sporym oporem, dla niektórych również może być to uciążliwe.
Zastosowano tutaj duży monochromatyczny wyświetlacz LCD o rozdzielczości 128×64, pozwala on zmieścić sporo informacji, również jest dość energooszczędny, posiada idealną widoczność w pełnym słońcu, a podczas mroku pozwala na jego podświetlenie, które może być regulowane w 20 stopniowym natężeniu, nie zabrakło także możliwości ustawienia czasu aktywności podświetlania, moim zdaniem to zdecydowany atut GMC-500. Dozymetr został również wyposażony w żyroskop, który obraca wyświetlany obraz względem ułożenia jednostki, niestety funkcja ta, mimo, że przydatna, bywa też czasem irytująca, na szczęście można ją w razie potrzeby wyłączyć.
Za zasilanie odpowiada dołączony do zestawu akumulator typu 186500 3,7V, czas pracy po pełnym jego naładowaniu wynosi 50h, jest to niezły czas, tym bardziej, że GMC-500 możemy także ładować przez powerbank, korzystając z kabla mini usb, niestety sam czas ładowania jest potwornie długi, wynosi około 5h. Dostęp do akumulatora jest prosty, zdemontowanie klapki nie wymaga korzystania z żadnych dodatkowych narzędzi. Dozymetr również może działać bez baterii i wykorzystywany być do kontroli poziomu promieniowania bez przerw.
Elementem pomiarowym jest chiński szklany licznik GM typu M4011, który posiada na sobie czarną powłokę, której wersja GMC-300 i 320 nie posiadała, przez co była podatna na promienie słoneczne i inne źródła światła, co w rzeczywistości generowało drastyczny wzrost wskazań. Wykonałem test korzystając z silnej reporterskiej lampy błyskowej, latarki UV, wynik tego eksperymentu okazał się świetny, GMC-500 nie reaguje kompletnie nawet na mocne światło. Z tyłu urządzenia na górnej i dolnej powierzchni znajdują się duże otworki, znacznie większe niż te w poprzednich wersjach, dzięki nim rozpady beta mają łatwiejszy dostęp do detektora, w dalszej części testu sprawdzimy czy takie rozwiązanie przyniosło wzrost czułości względem innych konstrukcji wykorzystujących M4011, spoglądając w dolne otworki możemy zaobserwować element pomiarowy, spoglądając jednak w górne otworki łatwo zauważyć zaciski (takie jak stosuje się do bezpieczników), jednak nic nie zostało w nich zamontowane, sprawa wyjaśni się jednak przy teście wersji GMC-500+. Wracając do użytej lampy M4011, jest to dokładnie ten sam model jaki często stosowany jest w chińskich dozymetrach typu BR-6, BR-9 czy KB6011, czyli mniej czuły na cząstki beta niż klasyczny sprawdzony SBM-20, według producenta zakres mierzonych energii zaczyna się od 0.1 MeV, a kończąc na 3.0 MeV. Jako, że zabrakło tutaj filtra, urządzenie służy do oceny promieniowania gamma i beta, nie ma możliwości ustalenia przestrzennej mocy dawki gamma, czyli dość modne ostatnio rozwiązanie, niestety nie należy traktować tego jako atut.
Zakres pomiarowy podany przez producenta zaczyna się od 0.01 uSv/h kończąc na 4250 uSv/h, a przy jednostkach surowych od 1 CPM, aż po 655350 CPM, jest to bardzo szeroki zakres, znacznie wyższy niż w starszych wersjach, gdzie zakres ten kończył się na 328 uSv/h i 65535 CPM, postanowiłem jednak sprawdzić jak dozymetr radzi sobie ze źródłem o mocy powyżej 1000 uSv/h i niestety tutaj zaczynają się schody, źródło promieniowania powyżej 500 uSv/h potrafi wręcz dławić i zatrzymywać zliczanie rozpadów przez detektor, postanowiłem jednak drążyć temat, jako, że GMC-500 pozwala konfigurować praktycznie wszystko, postanowiłem zwiększyć ręcznie napięcie licznika GM z 46% (460V) na 50% (500V), problem ustał, dozymetr zaczął bez problemu dokonywać pomiaru do 1 R/h, postanowiłem więc skontaktować się bezpośrednio z GQ Electronics, wychodzi na to, że napięcie na liczniku powinno automatycznie rosnąć, gdy zwiększa się jego obciążenie, ale jak widać nadal nie działa tak jak powinno, nowsze wersje 600 i 600 plus nie posiadają tego mankamentu. Drążąc dalej temat, dowiedziałem się, że istnieję dwie wersje GMC-500 V2, jeśli napięcie wyrażane jest w samych procentach, jest to znak, że wersja ta nie posiada automatycznego dostosowywania napięcia, jeśli jednak obok wartości procentowej podana jest również w woltach, funkcja ta jest dostępna.
Dynamika pomiaru zależna jest od wybranego przez nas czasu uśredniania, do wyboru mamy wartości w sekundach: 5, 10, 15, 20, 30 i 60, istnieje również opcja dynamic, którą zdecydowanie polecam, wówczas przy wysokim skoku poziomu promieniowania zapomina szybko wcześniejsze zebrane dane by szybko wskazać obecny poziom skażenia. Na wyświetlaczu także wskazany jest możliwy statystyczny błąd pomiarowy w procentach.
Nie zabrakło także funkcji dawkomierza, GMC-500 zbiera więc dane o przyjętej przez nas dawce promieniowania, posiada także szereg opcji konfiguracyjnych, tworząc w ten sposób najbardziej konfigurowalny dozymetr na rynku, analogicznie z serią GMC-600.
Wszystkie funkcje opisałem w podpunktach, nie każda opcja może być od razu jasna dla wszystkich, więc przy okazji może posłużyć jako pomoc w konfiguracji urządzenia.
User Option
Speaker – włącz lub wyłącz akustyczną sygnalizację przyjętych rozpadów
Alarm – pozwala włączyć lub wyłączyć funkcję alarmu jak i ustawić jej próg
Alarm Volume – ustawienia głośności alarmu od 1 do 10
Medium Threshold – ustawienia progu w uSv/h po którym w lewym dolnym rogu wyświetlony zostanie komunikat „MEDIUM”
High Threshold – ustawienia progu w uSv/h po którym w lewym dolnym rogu wyświetlony zostanie komunikat „HIGH”
LED Indicator – włącz lub wyłącz wizualną sygnalizację przyjętych kwantów (dioda miga przy każdej przyjętej radioaktywnej cząstce i zmienia kolor na czerwony przy przekroczeniu progu ustalonego w „High Threshold”).
Set Dose Alarm – Ustal próg alarmu dla przekroczenia przyjętej dawki
Fast Estimate Time – pozwala ustalić czas uśredniania wyniku, im wyższy tym niższa dynamika, ale większa precyzja wskazań, kosztem dłuższego trzymania dozymetru nad źródłem promieniowania, istnieje także optymalna opcja „dynamic”, która sama reguluje ten czas, przy wyższym poziomie promieniowania wskazania są dynamiczniejsze.
Accuracy Dispaly – włącz lub wyłącz wyświetlanie statystycznego błędu pomiaru
Power Saving – włącz lub wyłącz oszczędzanie energii
Motion Detect – włącz lub wyłącz wykrywanie ruchu dozymetru, wówczas gdy weźmiemy go do ręki, wyświetlacz samemu się zapali bez konieczności wciskania przycisków.
Reset Total Count – kasuje obecny wynik zebranych wszystkich rozpadów.
Display Option
Backlight Timer – czas podświetlania wyświetlacza od sekundy do 240 sekund, możliwe jest także bustawienie podświetlania bez limitu czasowego lub jego całkowite wyłączenie.
blacklight Level – poziom (moc) podświetlania od 0 do 20 (osobiście używam 7).
Contrast – poziom kontrastu od 0 do 40 (osobiście używam 11).
Large Font Mode – ustawienia jednostki wyświetlanej w trybie large font, do wyboru μSv/h, mR/h i CPM
Graph Type – wybór rodzaju histogramu
Graphic Zoom – do wyboru sposób wyświetlania histogramu graficznego z przybliżeniem lub automatyczna regulacja
Status Display – Włączenie, bądź wyłączenie funkcji wyświetlania informacji o poziomie promieniowania, NORMAL, MEDIUM, HIGH.
Swivel Dispaly – Tryb wyświetlanego obrazu, do wyboru poziomy, pionowy, obrócony i automatyczny przy obracaniu dozymetru.
Reverse Dispaly – odrócenie kolorów wyświetlacza.
Save Data
Save Mode – interwał zapisu danych do pamięci urządzenia, do wyboru mamy opcje: Co sekundę, co minutę, co godzinę (plus te same interwały, ale względem progu), istnieje także możliwość wyłączenia zapisu danych.
Note/Location – zapisywanie notatek do lokacji, niestety sam proces pisania jest bardzo pracochłonny.
History Data – wyświetlanie historii zapisu, do wyboru ostatni zapis, minuty, godziny, dnia.
Thershold – Próg zapisu dla μSv/h, mR/h i CPM, wykorzystywany gdy wybierzemy odpowiednią opcję w Save Mode, wówczas powyżej tego progu będą zapisywane dane pomiarowe według wybranego interwału.
Erase Saved – Data – Skasuj wszystkie zapisane dane.
Screenshots – przegląd zapisanych zrzutów ekranu (maksymalnie można wykonać 4, skrót do zrzutów ekranu to wciśnięcie jednocześnie przycisk S2 i S3).
Timed Count
Set Schedule – Ustaw harmonogram
1 Minute Count – Minutowy pomiar
10 Minutes Count – Dziesięciominutowy pomiar
100 Minutes Count – Stuminutowy czas pomiaru
12 Hours Count – Dwunastogodzinny czas pomiarowy
24 Hours Count – Dwudziestoczterogodzinny pomiar
Other Duration – Ustal swój własny czas pomiaru
WiFi
WiFi On/Off – Włącz lub wyłącz wifi
SSID – Wpisz nazwę swojej sieci wifi
Password – Hasło dostępu do sieci wifi
WiFi Signal – Siła sygnału sieci wifi
IP Address – adres ip sieci wifi
Mac Address – Adres mac modemu wifi w dozymetrze
Reset WiFi Module – Reset ustawień wifi
Server
Website – adres strony na którą mają być wysyłane dane po miarowe poprzez sieć wifi
URL – Standardowo ustawiony jest domyślny adres do odbierania danych pomiarowych, można go zmienić na swój indywidualny
User ID – Indywidualny numer użytkownika, otrzymujemy go po rejestracji konta na gmcmap.com
Counter ID – Każde dane wysyłane na serwer posiada swój indywidualny identyfikator licznika Geigera.
Period – Standardowo 2 minuty, jest to określony zapętlony czas wysyłania danych na serwer, mamy możliwość ustawienia go według naszych preferencji w rozdzielczości co minutę
Test Connection – Testuje poprawność ustawień wifi
Init Setup
Date/Time – Ustawienia daty i godziny
Calibrate – Dane kalibracyjne użytego licznika GM, można dokonać zmian po zamontowaniu innego licznika.
Tube Setting – podzielone zostało na kilka opcji
Tube Voltage – napięcie licznika GM w %, gdzie 1 procent równy jest 10V, standardowo w moim egzemplarzu ustalono na 46%, co daje 460V
High Voltage Display – wyświetlanie napięcia licznika GM w trybie tekstowym
Enable Dead Time – włącz lub wyłącz ustawienia czasu martwego dla licznika GM
Tube Dead Time – ustawienie czasu martwego licznika GM w mikrosekundach
Battery – Wyświetla poziom naładowania baterii w procentach i woltach
Gyroscope – wizualizacja tekstowa pracy żyroskopu
Comport Baud Rate – Ustawienia transmisji danych przez kabel USB
Third Party Output – Włącz lub wyłącz łączność zewnętrzną przez wejście słuchawkowe 3,5mm.
Dozymetr również posiada kilka trybów pracy, część z nich niezależnie od siebie, między trybami możemy przeskakiwać korzystać z menu wywołanego przyciskiem S1
Large Font – wyświetlanie poziomu promieniowania w jednostkach μSv/h mR/h lub CPM
Dosimeter -Szczegółowe dane przyjętej dawki wraz z czasem.
Text – zbiorowe dane poziomu promieniowania w wybranych jednostkach, wraz z licznikiem przyjętych wszystkich radioaktywnych cząstek od momentu uruchomienia dozymetru.
Graph – Histogram z sekundowym interwałem, wyświetla także wynik w surowych jednostkach CPM (klików na sekundę).
Food/Sample – Przydatna funkcja do pomiaru żywności
GQ GMC-500 posiada oczywiście sygnalizację akustyczną i wizualną zarejestrowanych cząstek radioaktywnych, obie te funkcje możemy także wyłączyć, ustawiając próg alarmowy, po jego przekroczeniu również zmienia kolor błysków diody z zielonego na czerwony, a sam dźwięk zliczania brzmi analogowo i donośnie, przypominając stare liczniki Geigera, co osobiście uznaje to za jego atut.
Dozymetr posiada możliwość zapisu danych pomiarowe, w tym wypadku otrzymujemy 1mb, który okazuje się całkiem wystarczający do zebrania sporej ilości danych, nie brakuje tutaj na szczęście opcji zmiany interwału zapisu, czego brakowało choćby w wersji GMC-300E V4 PLUS.
Urządzenie pozwala nam w łatwy sposób na komunikację z komputerem przez dołączony do zestawu kabel mini USB i darmową aplikację GQ GMC Data Viewer, mamy również możliwość zakupu wersji PRO. Po połączeniu naszego dozymetru mamy możliwość wysyłania danych pomiarowych bezpośrednio na mapę GMC map, poza tym aplikacja pozwala nam na zmianę interwału zapisu (gdy urządzenie jest podpięte pod komputer, może służyć jako monitor promieniowania bez użycia akumulatora 18650). Szkoda, jednak, że zabrakło dedykowanej aplikacji na nasze smartfony i łączności bluetooth.
Pora na najważniejsze, sprawdźmy jak GQ GMC-500 radzi sobie podczas pomiarów testowych źródeł promieniowania jonizującego wraz z innymi licznikami GM, do testu wybrałem chińskie konstrukcje wyposażone w ten sam licznik GM M4011, jak i te oparte na popularnych metalowych SBM-20. Tutaj warto wspomnieć, że GMC-500 posiada największe otwory dla cząstek beta promieniotwórczych w obudowie, stąd też zysk wskazań powinien być widoczny w przypadku KB6011, GMC-300E, czy BR-9C.
Naciśnij obrazek by obejrzeć go w pełnej rozdzielczości
Jak widzimy GMC-500 wygrywa z innymi konstrukcjami wykorzystującymi szklany licznik GM M4011, jednak przegrywa ze sprawdzonymi SBM-20, mimo wszystko strata jednak odnosi się wyłącznie dla czułości na cząstki beta, dozymetr nadal pozostaje odpowiednio czuły nawet do lekko aktywnych źródeł promieniowania, takich jak szkło uranowe, czy granit w parku, jeśli jednak zależy Ci na wyższej czułości, sięgnij po urządzenie korzystające z SBM-20.
Podsumowując, podobnie jak w przypadku GMC-600, jest to najbardziej konfigurowalny dozymetr jaki posiadam w kolekcji i pod tym względem nie ma sobie równych (poza produktami GQ Electronics), w niskiej cenie otrzymujemy w sumie kompletny produkt, który posiada odpowiednio czuły licznik GM, duży monochromatyczny wyświetlacz, mnogość funkcji, a w tym dawkomierz, zabrakło jednie lepszego wykonania, filtra gamma, dłużej pracy na jednym ładowaniu, czy aplikacji i łączności przez bluetooth, ale chyba w tej sytuacji grzech wymagać więcej, bo i tak otrzymujemy znacznie więcej, niż wskazuje na to cena. Szczególnie polecam, warto go kupić.
Plusy:
Świetny stosunek ceny do możliwości
Niesamowita mnogość opcji konfiguracyjnych, podobnie jak w GMC-600
Spore otworki tworzące sensowne okienko dla cząstek bet promieniotwórczych
Duży, czytelny wyświetlacz
Konfigurowalny alarm
Sygnalizacja akustyczna lub wizualna
Dobra czułość
Całkiem spory zakres pomiarowy
Funkcja dawkomierza
Zapis danych w pamięci urządzenia wraz z możliwością wykonania zrzutów ekranu
Łączność z PC
Konfigurowalny czas uśredniania wskazań wraz ze świetną funkcją dynamic
Minusy:
Średnie wykonanie
Czułość gorsza niż dozymetry oparte o licznik Geigera typu SBM-20
Brak łączności Bluetooth
Brak uszczelnień
Brak filtra gamma
Dość uboga bezpłatna wersja GQ GMC Data Viewer, do wersji PRO trzeba dopłacić
Mimo wszystko czas pracy n jednym ładowaniu mógłby być dłuższy
Tym razem mam okazję przedstawić wam bardzo udany dozymetr i pierwszy scyntylacyjny detektor promieniowania w ofercie QuartaRad, jest to nowa konstrukcja, której produkcję rozpoczęto w 2020 roku. Obecnie nie jest nadal dostępny w ofercie dystrybutora Europejskiego, jednak w razie chęci zakupu, można bezpośrednio kontaktować się na wyżej wymienionej stronie.
Dozymetr testowałem od stycznia, więc zdążyłem bardzo uważnie mu się przyjrzeć, mimo upływu czasu, jest to nadal pierwsza Polska recenzja tej konstrukcji.
Zestaw producenta zawiera:
Solidne kartonowe pudełko wyściełane gąbką
Karta informacyjna
Skrócona instrukcja obsługi w języku angielskim
Kabel usb typu C
Dozymetr Radex Obsidian
Zestaw standardowy, szkoda, że zabrakło etui, zawsze cenię sobie taki dodatek, pomaga w utrzymaniu sprzętu w dobrym stanie.
Obudowa na pierwszy rzut oka nie robi szczególnie dobrego wrażenia, jednak jest to tworzywo sztuczne całkiem niezłej jakości, posiadające odpowiednią gęstość, dzięki czemu Radex nie skrzypi, nie trzeszczy nawet po mocniejszym ucisku obudowy. Wymiary dozymetru są bardzo kompaktowe 116 x 48 x 19, bez problemu mieści się w kieszeni, wyglądem przypomina odtwarzacze mp4. Szybka chroniąca wyświetlacz standardowo posiada folię, która łatwo zbiera rysy, warto szybko się jej pozbyć i nałożyć swoją, lepszej jakości, gdyż bez dodatkowego zabezpieczenia może szybko zacząć zbierać rysy. Konstrukcja oczywiście nie jest szczelna, podczas pomiarów w trudnych warunkach, gdzie wilgoć, woda, pył, kurz może dostać się do wnętrza dozymetru, należy używać woreczka strunowego. Do obsługi urządzenia przewidziano pięć przycisków, środkowy i cztery kierunkowe, obsługa i nawigowanie po menu jest wygodne.
Wyświetlacz to Oledowy LCD, czyli zdecydowanie bardziej energooszczędny i posiadający lepsze kąty widzenia niż typowe TFT, jednak nadal nie ma szans konkurować z monochromatycznymi wyświetlaczami, gdzie pobór energii jest minimalny. Zyskujemy ciągłe podświetlenie, również zmieściło się sporo informacji na ekranie, jednak widoczność w słońcu nie jest tak dobra jak ma to miejsce w monochromatycznych wyświetlaczach, dlatego generalnie bardziej cenie sobie starsze rozwiązania, jednak nie znaczy to, że OLED nie radzi sobie zbyt dobrze, sprawdza się nieźle. Niestety w menu nie znajdziemy ustawienia natężenia podświetlania, szkoda, może w dalszych aktualizacjach pojawi się taka możliwość, na to liczę. Jeśli chodzi o ciekawostki, podczas pomiaru u góry ekranu mamy do dyspozycji zegarek.
Radex Obsidian posiada wbudowany akumulator, który możemy ładować dowolną ładowarką 5V przez dołączony do zestawu kabel usb typu C, czas ładowania wynosi około 2h, czyli względnie długo, natomiast czas pracy na pełni naładowanej baterii to około 100h, oczywiście jeśli nie korzystamy z dźwięku i wyświetlacz został ustawiony na szybkie wygaszanie, jeśli jednak nie stosujemy sztuczek by oszczędzić energii, czas ten możemy skrócić nawet do 24h, jednak nic nie stoi na przeszkodzie by dozymetr ładować powerbankiem, stąd też czas pracy nie uważam za minus, jest optymalny do wygodnej pracy. Na wyświetlaczu na szczęście nie zabrakło miejsca na ikonę baterii wskazującej poziom naładowania baterii.
W Obsidianie zastosowano licznik scyntylacyjny CsJ (Ti) o wymiarach 7x7x30mm, jego naturalne tło w Warszawie wynosi w zależności od miejsca pomiaru 7-11 CPS, co jest zdecydowanie dobrym wynikiem, według producenta scyntylator reaguje na kwanty gamma od 0.05 – 3 MeV i cząstki beta od 0.1 – 3.5 MeV, tył urządzenia kryje przesuwany filtr, wykorzystywany do odcinania rozpadów beta, służy on wyłącznie do pomiaru aktywności strumienia cząstek beta w jednostkach cm-2*min-1. Czułość urządzenia wypada świetnie, Obsidian reaguje na lekko aktywne kamienie, płytki podłogowe, umywalki, czy jedną elektrodę tig z dodatkiem toru-232. Zakresy pomiarowe robią wrażenie, tym bardziej mając na uwadze, że jest to licznik scyntylacyjny, moc dawki zmierzymy od tła naturalnego 0.01 aż po wartości rzędu 9999 μSv/h, natomiast surowe jednostki CPM i CPS od 10 do 999000, takie wartości są bardzo ciężkie do przebicia, nawet w bardzo ekstremalnych warunkach.
Menu Radexa podzielono między innymi na tryby pomiarowe:
Search Mode – tryb poszukiwania skażeń, sumaryczny pomiar mocy dawki promieniowania gamma i gęstości strumienia cząstek beta, wraz z graficznym histogramem, natomiast górna wartość jest konfigurowalna – CPM, CPS, μSv/h bądź μR/h
Measure Mode – Pomiar rozdzielający moc dawki gamma i aktywność cząstek beta, pierwszy pomiar wykonujemy z zasłoniętem filtrem, natomiast drugi z odsłoniętym.
EDR Mode – sumaryczny poziom promieniowania mocy dawki gamma i strumienia cząstek beta, możliwość konfiguracji progu alarmu, gdzie biała ikona EDR oznacza normalny poziom promieniowania, żółty podwyższony, a czerwony wysoki, wszystko według naszych osobistych ustawień
Dose Mode – przyjęta dawka wraz z czasem pomiarowym, istnieje możliwość pomiary dla dwóch użytkowników, jeśli ktoś poza nami korzysta z również dozymetru, wraz z ustaleniem alarmowego progu przyjętej dawki.
Settings Menu – Ustawienia dozymetru, szerzej opisane poniżej
Ustawienia dozymetru Radex OBSIDIAN
Setup:
Signals – do wyboru mamy aktywację akustyczny i wibracyjny alarm, jak i czas alarmu
Thershold – progi alarmowe dla użytkownika 1 i 2 w jednostkach μSv/h jak i standardowe ustawienie progów alarmowych dla przyjętej dawki, mocy strumienia cząstek beta i CPS
Dose – ustawienia funkcji dawkomierza, możemy przeskakiwać między użytkownikiem pierwszym, a drugim, uaktywnić przycisk resetu dawki przyjętej jak i od razu go wyzerować.
Options – kryje w sobie sporo opcji
Time and Date – ustawimy tutaj czas, datę i format godziny
Units – służy do ustawienia jednostki pomiarowj, do wyboru mamy cztery μSv/h, μR/h, CPS i CPM.
Language – Cztery języki menu do wyboru: Rosyjski, Angielski, Francuski i Niemiecki.
Display Off – W tym miejscu ustalimy czas wygaszania ekranu podzielony na 15 sekund, 30 sekund, 1 minutę, 2 minuty, 5 minut lub 10 minut, nie istnieje możliwość wyłączenia tej opcji.
Type of Deviation – Wyświetlanie możliwego błędu statystycznego pomiaru
Search period – opcja ta służy do ustalenia czasu uśredniania wyniku podczas korzystania z Search Mode, zakres od 1 sekundy do 10.
Logging – włącz lub wyłącz zapisywanie danych dla promieniowania gamma i beta, prócz tego czas zapisu wyniku pomiarowego.
Spectrum
W tym miejscu możemy podejrzeć widmo promieniowania gamma, zaznaczono umiejscowienie energii 662 keV dla cezu-137, szkoda, że nie zaznaczona innych izotopów promieniotwórczych, ale może z czasem to się zmieni.
Radex Obsidian posiada możliwość łączności ze smartfonem poprzez blutetooth, bądź przewód USB z komputerem, przyjrzyjmy się najpierw aplikacji RadexM dostępnej na telefony z systemem Android i iOs
RadexM
Aplikacja umożliwia nam konfigurację dozymetru, nie musimy wówczas korzystać z opcji bezpośrednio w menu urządzenia, wszystko można ustawić przy wykorzystaniu łączności bluetooth, poza tym znalazły się tam wszystkie funkcję w które wyposażony jest dozymetr, dodano jednak możliwość dokładniejszej prezentacji widma gamma, możemy także wczytać wszystkie zebrane dane podczas pomiarów, które utworzą słupkową statystykę. Tracker jednak jest jedną z ciekawszych możliwości aplikacji, pozwala dodawać znaczniki z poziomem promieniowania na mapach google, według wybranego przez nas dystansu, bądź czasu, OBSIDIAN oczywiście korzysta z GPS-u naszego telefonu, nie byłbym sobą jeśli bym nie wykonał testów, a posiadając dozymetr już kilka miesięcy, miałem ku temu wiele okazji, funkcja działa wzorowo, aplikacja się nie zawiesza, jednak ma pewien mankament, podczas wygaszenia ekranu przestaje dodawać znaczniki, co znacząco utrudnia, zapewne jest to mechanizm systemu w telefonie, który ma za zadanie oszczędzać energię, jednak uważam, że aplikacja powinna temu zapobiegać, poza tym problemem, RadexM sprawdza się wzorowo i liczę na dalszy rozwój.
Aplikacja RadexM (na zrzutach ekranu wersja pod system Android) sprawdza się dobrze i pozwala na pełną kontrolę dozymetru z poziomu smartfona
Radex Data Center
Aplikacja pod system Windows jest według mnie obowiązkową pozycją dla każdego posiadacza Radexa Obsidian, pozwala na aktualizację oprogramowania w szybki i wygodny sposób, prócz tego otwiera przed nami pełne opcję konfiguracyjne, pozwala zapisywać zebrane dane pomiarowe, ale co ważniejsze, otwiera przed nami również możliwość zapisu zebranego widma gamma w formacie XML, który możemy odczytać w programie BecquerelMonitor i samemu wykonać szczegółową analizę, natomiast w samej aplikacji również możemy podejrzeć energię zarejestrowanych „pików” widma.
Piękny pik dla Am-241, co prawda bez wykorzystania domku ołowianego, energia kwantów gamma natomiast była przesunięta o 5 keV
Obsługa i konfiguracja BQ jest dość uciążliwa, tym bardziej jeśli nie posiadamy ołowianego domku, który prawie całkowicie mógłby odciąć tło naturalne, wpływ na widmno ma również wiele czynników, takich jak temperatura otoczenia, bądź wilgotność powietrza.
Radex Data Center i widmo radioaktywnego toru-232
Wróćmy jednak do pomiarów mocy dawki gamma w jednostkach μSv/h, w tym momencie od razu należy brać pod uwagę obecność kompensacji energetycznej, wynik nie jest przeliczany względem CPS/CPM, a energii kwantów, stąd też początkowo niższe wyniki w μSv/h mogą zdawać się błędne, jednak jest to zdecydowanie bardziej miarodajny wynik, niż te, które wskazują nam typowe liczniki Geigera, ponieważ w żaden sposób nie mają możliwości określić mocy mierzonych energii, stąd też do testu porównawczego wybrałem inne dozymetry scyntylacyjne, należy jednak pamiętać, że posiadają one różnice w zakresie mierzonych energii. Radex Obsidian posiada wyniki mierzone od strony okna i po przykładaniu źródła promieniowania bezpośrednio na znaczku Radex z przodu obudowy.
Liczniki scyntylacyjne zważywszy na wysoki tło naturalne i szybkość rejestracji wzrostów promieniowania są znacząco szybsze w dokonywaniu pomiarów, dynamika w Obsidianie stoi na bardzo wysokim poziomie, nie tracą przy tym precyzji, względem typowych liczników Geigera, prędkość ustalania mocy dawki jest szybsza 10-ktornie, a nawet 100-krotnie!
Niestety na chwilę obecną nie posiadam więcej sprzętu porównawczego tego typu, po testach jednak łatwo zaobserwować, że czułość i wskazania są jak najbardziej na plus, łatwo zauważyć również, iż bliższe osadzenia kryształu względem przedniej strony obudowy wpływa na jego wyższą czułość w tym miejscu.
Porównajmy teraz wyniki w surowych jednostkach CPS, by przekonać się jaką wydajność posiadają dla poszczególnych źródeł promieniowania.
Obsidian – typowy pomiar, źródło promieniowania przykładane bezpośrednio do okna pomiarowego, tło naturalne około 8 CPS
Obsidian (P) – źródło przykładane do przedniej strony dozymetru w miejscu logo producenta, bliższa odległość scyntylatora, ale do pokonania plastik
Exploranium GR-110G – Standardowy pomiar w pełnym zakresie mierzonych energii 0,08 MeV do 3.0 MeV, tło naturalne około 100 CPS
Exploranium GR-110G HE – dolny zakres mierzonych energii zaczyna się od 0,40 MeV, co wpływa na niższy bieg własny i reakcje dopiero na wyższe energie, tło naturalne około 10 CPS
Polon-Alfa PM 1401 – Dosyć leciwa konstrukcja, zakres mierzonych energii od 0.06 MeV po 3.0 MeV, tło naturalne wynosi około 7 CPS.
Po testach łatwo zauważyć, że Radex Obsidian jest bardzo czułym dozymetrem na detektorze scyntylacyjnym, ale w większości przypadków także odległość źródła od kryształu gra główną rolę, niż cienki plastik, często zysk wskazań przekracza nawet 100%. Warto również zwrócić na podobieństwo wyników GR-110G w trybie HE do PM1401. Podsumowując w teście CPS wypadł bardzo dobrze, oczywiście Exploranium GR-110G notuje lepsze wyniki, jednak jest to sprzęt duży i ciężki, posiadający duży kryształ scyntylacyjny.
Ostatnim testem jest ustalanie mocy dawki gamma w odniesieniu do innych liczników scyntylacyjnych, które znajdują się w kolekcji Dozymetrii
W tym przypadku również przednia strona jest zazwyczaj czulsza, wyjątkiem są wyroby z polewy uranowej, które w dużej części blokuje przedni część obudowy Obsidiana, co ciekawe DoseRae 2 notuje najwyższe wyniki dla dźwigni AZS, natomiast dla spodka barwionego solami uranu-238.
Liczniki scyntylacyjne, które wzięły udział w teście porównawczym
Z dodatkowych opcji, których nie opisałem, istnieje oczywiście możliwość aktywacji dość głośnej akustycznej sygnalizacji zarejestrowanych kwantów, jeśli się nie mylę w rozdzielczości 1:10, czyli co dziesiąty, wszystko ze względu na wysoki bieg własny, bardzo przydatna i lubiana funkcja, szkoda, że zabrakło możliwości zmiany tejże rozdzielczości, przy wyższych wartościach byłoby to przydatne.
Podsumowując, Radex Obsidian to obecnie jeden z najlepszych opcji jeśli szukamy miernika scyntylacyjnego w rozsądnej cenie, jest bardzo czuły, wyposażony w świetny zakres pomiarowy i energetyczny, posiada całkiem rozsądny kryształ, potrafi również zebrać całkiem niezłe widmo, co prawda jego FWHM raczej nie należy do najlepszych, ale jesteśmy w stanie wykryć sporą ilość izotopów promieniotwórczych, niestety jednak wynik nie zawsze jest w pełni jasny. Ogólnie bardzo polecam, świetnie przemyślany dozymetr, a tym bardziej, pamiętajcie, że jest to produkt cały czas rozwijany, następne aktualizację mogą przynieść jeszcze sporo zmian.
Plusy:
Świetny stosunek ceny do możliwości
Bardzo dobry zakres pomiarowy i energetyczny
Moc dawki promieniowania gamma z uwzględnieniem energii kwantów (kompensacja energetyczna)
Wysoki bieg własny i czułość
Mnogość opcji konfiguracyjnych
Możliwość komunikacji z PC i aktualizacji oprogramowania
Łączność ze smartfonem przez Bluetooth i aplikacja RadexM
Możliwość dodawania znaczników poziomu promieniowania na mapach
Wbudowany ładowalny akumulator
Minusy:
Czas pracy na w pełni naładowanym akumulatorze mógłby być dłuższy
Dość łatwo rysujący się ekranik (polecam od razu nałożyć folię ochronną dobrej jakości).
Problem z dodawaniem znaczników gdy smartfon ma wygaszony ekran
świadczymy usługi nadzoru Inspektora Ochrony Radiologicznej w wielu placówkach i zakładach pracy. Przygotowujemy lub pomagamy w przygotowaniu wniosku o zezwolenie/zgłoszenie działalności z narażeniem na promieniowanie jonizujące do Państwowej Agencji Atomistyki – Więcej informacji
Dozymetria 